«Μορφωμένος είναι αυτός που βλέπει γύρω του συνανθρώπους του, που πονεί για τη λύπη τους και χαίρει για τη χαρά τους. Μορφωμένος είναι κάτι το θεϊκό. Είναι ο Θεός που κατοικεί μέσα στον άνθρωπο» (Παπαδάκης, 2004, σελ.164).
(Παπαδάκης, Μ. Μ.(2004). Μαρία Λιουδάκι. Η ιέρεια της Παιδείας. Αθήνα: Έκδοση Μορφωτικής Στέγης Ιεράπετρας)
Το απόσπασμα είναι ενδεικτικό του υψηλού παιδαγωγικού ήθους και της φιλοσοφικής αντίληψης περί Παιδείας της Μαρίας Λιουδάκι (22 Νοεμβρίου 1894 – 4 Δεκεμβρίου 1947), της φωτισμένης δασκάλας και λαογράφου από την Κρήτη, μιας από τις σημαντικότερες και συγκινητικότερες μορφές της ελληνικής εκπαίδευσης στην προπολεμική και μετακατοχική Ελλάδα, με σπουδαιότατο εκπαιδευτικό, συγγραφικό και επιστημονικό έργο (γύρω στα τριάντα διδακτικά βιβλία για τους δασκάλους και είκοσι λαογραφικά πονήματα). Η Μαρία Λιουδάκη έμεινε αμετακίνητα προσηλωμένη διά βίου στις αξίες της, υπηρετώντας τον άνθρωπο και την πρόοδό του, ως μια πραγματική ιέρεια της Παιδείας, όπως δίκαια χαρακτηρίστηκε, ώστε η βιογραφία της να αποτελεί συναξάρι σύγχρονου αγίου και μάρτυρα.
«Γιατί ιερουργούσε με την απέραντη αγάπη και την αφοσίωσή στο παιδί μέσα και έξω από τον ναό του σχολείου.
Γιατί αγαπούσε γενικά τον άνθρωπο, που βρισκόταν εν αναπτύξει μέσα στον τρυφερό οργανισμό των παιδιών της.
Γιατί προσπαθούσε σε όλη της τη ζωή να δημιουργήσει […] έναν μορφωμένο και όχι μόνο γραμματισμένο άνθρωπο, έτσι όπως τον οραματιζόταν με τον νου και την καρδιά της.
Η διαφορά ανάμεσα σε γραμματισμένο και μορφωμένο- έγραφε- είναι μεγάλη. Δεν αποκλείεται βέβαια ο γραμματισμένος να είναι και μορφωμένος, αλλά ο μορφωμένος δεν είναι ανάγκη πάντα να είναι γραμματισμένος.
Υπάρχουν τόσοι μορφωμένοι μέσα στις καλύβες των αγραμμάτων και φτωχών, όσοι δεν υπάρχουν μέσα στα μέγαρα των πλουσίων και μέσα στις λέσχες των ποικιλώνυμων γραμματισμένων.
Ο γραμματισμένος για να είναι και μορφωμένος χρειάζεται να εγγίζουν στην ψυχή του οι γνώσεις και τα γράμματα. Ειδάλλως είναι ο γραμματισμένος του λαϊκού γνωμικού που λέει «από τους γραμματισμένους θα χαλάσει ο κόσμος».
Γι’ αυτό καθένας οφείλει να φροντίσει να μάθει να γνωρίζει ποιοι είναι γραμματισμένοι και ποιοι μορφωμένοι.
Γιατί μορφωμένος είναι ο ανώτερος άνθρωπος, ο εξελιγμένος συναισθηματικά. Αυτός που θέτει τον εαυτό του σε δεύτερη μοίρα για να εξυπηρετήσει τον διπλανό του.
Μορφωμένος είναι αυτός που δε βλέπει γύρω του μικρούς και μεγάλους, υψηλούς και χαμηλούς. Αυτός που δεν είναι κόλακας μπροστά στους υποτιθεμένους ανωτέρους και τύραννος μπροστά στους κατωτέρους.
Μορφωμένος είναι αυτός που βλέπει γύρω του συνανθρώπους του, που πονεί για τη λύπη τους και χαίρει για τη χαρά τους.
Μορφωμένος είναι κάτι το θεϊκό. Είναι ο Θεός που κατοικεί μέσα στον άνθρωπο».
(Παπαδάκης, Μ. Μ.(2004). Μαρία Λιουδάκι. Η ιέρεια της Παιδείας. Αθήνα: Έκδοση Μορφωτικής Στέγης Ιεράπετρας, σελ. 163-164)
Για την αντιγραφή
Έφη Μπουκουβάλα Κλώντζα