Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗΣ
Την Παρασκευή 01 Απριλίου του 2022, στο πλαίσιο του μαθήματος του Project με το θέμα «Ανακαλύπτουμε τον Τόπο μας μέσω Παραδοσιακών Προϊόντων, Τοπικών Επιχειρήσεων και Σημείων Ενδιαφέροντος», το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας του Αγίου Νικολάου υποδέχτηκε στις εγκαταστάσεις του, τηρώντας όλα τα απαιτούμενα μέτρα κατά του κορωνοϊού, τον κύριο Μάνεση Νικόλαο, επαγγελματία ξυλογλύπτη από την πόλη της Νεάπολης.
Η συζήτηση με τον κύριο Μάνεση είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον αφού κατάφερε να μας ταξιδέψει στον κόσμο του ξύλου και να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον μας. Ο κύριος Μάνεσης ασχολείται με την ξυλογλυπτική τα τελευταία 40 χρόνια αφού πρωτοανακάλυψε την αγάπη του για το ξύλο, στην πολύ μικρή ηλικία των 10 ετών.
Έπειτα στα 14 του, πήγε στην Αθήνα όπου έζησε 11 χρόνια σπουδάζοντας σε ένα εργαστήριο επιπλοποιίας. Τώρα πλέον έχει το δικό του εργαστήριο στη Νεάπολη, όπου φτιάχνει οτιδήποτε του ζητηθεί. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δώσει στα εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα. Παράλληλα συνεργάζεται με διάφορες gallery πανελλαδικά, εκθέτοντας τα έργα του.
Ο κύριος Μάνεσης θέλοντας να μεταδώσει την τέχνη του, παραδίδει μαθήματα ξυλογλυπτικής στο πνευματικό κέντρο της Μητροπόλεως του Αγίου Νικολάου καθώς και στην πόλη της Νεάπολης.
Επίσης είναι σημαντικό να αναφερθεί, πως ο ίδιος αναλαμβάνει τη διοργάνωση των πανελλήνιων συμποσίων ξυλογλυπτικής όπου και φέτος θα πραγματοποιηθεί το τρίτο στη σειρά, ενώ συμμετέχει στην Τέχνη καθοδόν που διοργανώνεται κάθε χρόνο στην πόλη του Ηρακλείου δημιουργώντας στο δρόμο, τα δικά του γλυπτά από ξύλο.
Ιδιαίτερη αγάπη έχει στη δημιουργία ανθρώπινων μορφών, αγγέλων και πολλών διαφορετικών ζώων, εμπνευσμένος από τον κόσμο της φύσης.
Καταρχάς, ο κύριος Μάνεσης μας ανέφερε ότι το ξύλο είναι το πιο παλιό και φιλικό υλικό προς τον άνθρωπο, καθώς είναι και το πρώτο υλικό που χρησιμοποιήθηκε από αυτόν, φτιάχνοντας αρχικά χρηστικά αντικείμενα και φτάνοντας ως την κατασκευή πλοίων, αναπτύσσοντας την τέχνη της ναυπηγικής. Στη σημερινή εποχή τα αντικείμενα που δημιουργούνται έχουν πρωτίστως χρηστική αξία και έπειτα καλλιτεχνική.
Στη συνέχεια, ενημερωθήκαμε για τη διαδικασία που υφίσταται το ξύλο πριν χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε κατασκευή. Αρχικά πραγματοποιείται το κόψιμο των δέντρων (υλοτόμηση).
Έπειτα διαιρείται σε κομμάτια και τέλος σειρά έχει η απεντόμωση τους, όπου γίνεται μέσω ενός κλιβάνου, όπου τα ξύλα δέχονται μεγάλη ατμοσφαιρική πίεση με αποτέλεσμα να σκοτώνονται όλα τα έντομα. Επίσης, η απεντόμωση μπορεί να επιτευχθεί και με τη χρήση πετρελαίου όπου πρέπει να παραμείνει μέσα το ξύλο για τουλάχιστον ένα μήνα.
Έπειτα πληροφορηθήκαμε για τα είδη ξύλου που χρησιμοποιούνται στην ξυλογλυπτική. Καταρχάς όλα σχεδόν τα ξύλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά μπορούν να επιλεγούν με βάση το φυσικό σχέδιο που αποδίδουν κατά την επεξεργασία τους. Για παράδειγμα στα εκκλησιαστικά αντικείμενα χρησιμοποιούνται ο δρυς, το κυπαρίσσι, η καρύδια, το φλαμούρι και λιγότερο ο σφένδαμος, ο οποίος και παράγεται στην Κρήτη, λόγω της σκληρότητας του.
Από την άλλη, στα μη εκκλησιαστικά αντικείμενα μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλων των ειδών τα ξύλα ακόμη και τα θαλλασσόξυλα ή τα καυσόξυλα. Παράλληλα μάθαμε πως σε οποιοδήποτε είδος ξύλου τα «σκούρα νερά» που σχηματίζονται είναι σκληρότερα από τα «ανοιχτόχρωμα νερά». Τέλος είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε και κάποιες περαιτέρω πληροφορίες, όπως ότι το ξύλο του κυπαρισσιού έχει υπέροχη μυρωδιά και πως ο ευκάλυπτος έχει κόκκινο χρώμα όταν υποστεί επεξεργασία και ότι είναι ένα πολύ εύχρηστο ξύλο που ενδείκνυται για ξύλινες κατασκευές.
Ακόμη, μερικά από τα θέματα που συζητήθηκαν αφορούσαν τα βήματα που ακολουθούνται για την κατασκευή ενός αντικειμένου, τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι ξυλόγλυπτες και για το πώς διαμορφώνεται η τιμή των ξύλινων αντικειμένων ανά περίπτωση.
Έτσι όπως ενημερωθήκαμε από τον κύριο Μάνεση, ένας ξυλογλύπτης φροντίζει αρχικά να αφαιρέσει την περιττή υγρασία από το κάθε είδος ξύλου που χρησιμοποιεί, επιδιώκοντας να έχει το ξύλο το πολύ μέχρι 12% υγρασία. Ταυτόχρονα αν θέλει να μαλακώσει ένα ξύλο χρησιμοποιεί τη τεχνική της κατάψυξης, είτε το λάδι με το νερό είτε πάλι χρησιμοποιώντας πετρέλαιο. Έπειτα πριν προβεί σε οποιαδήποτε επεξεργασία του ξύλου, αποτυπώνει πρώτα σε χαρτί το σχέδιο που θέλει να σκαλιστεί, στις πραγματικές του διαστάσεις.
Η διαδικασία αρχίζει από το σκελετό του αντικειμένου, ενώ αν πρόκειται για τέμπλο εκκλησίας, ακολουθεί σταδιακά το σκάλισμα ανά κομμάτι, τα οποία στη συνέχεια συναρμολογούνται για να δώσουν την ολοκληρωμένη του μορφή. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι το αλυσοπρίονο, τα σβουράκια, το σκαρπέλο για τις λεπτομέρειες και η επιτραπέζια σέγα.
Τέλος, η τιμή διαμορφώνεται ανάλογα με το ίδιο το σχέδιο, το μέγεθος του έργου καθώς και το βάθος του σχεδίου, ενώ σαφώς επηρεάζεται και από το είδος του ξύλου που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα το φλαμούρι κοστίζει 800€/κ.μ. ενώ ο δρυς 3.500€/κ.μ..
Τέλος, αντλήσαμε πολύτιμες πληροφορίες για την προστασία και τη συντήρηση των επίπλων καθώς και κάποια μυστικά του επαγγέλματος. Αναλυτικότερα, μάθαμε πως ο καλύτερος καθαρισμός και συντήρηση του ξύλου επιτυγχάνεται με τη χρήση λαδιού ή ξυδιού ή κηραλοιφής ενώ πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται η χρήση του οινοπνεύματος, το οποίο καταστρέφει το λούστρο.
Επίσης, σύμφωνα με τους παλιούς η καλύτερη εποχή για το κόψιμο των ξύλων είναι η λίγωση του Γενάρη δηλαδή τις τελευταίες μέρες του μήνα όπου λείπουν όλοι οι χυμοί των δέντρων καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά και απαλλαγμένα από επικίνδυνα έντομα. Συνοψίζοντας, ο κύριος Μάνεσης μας ενημέρωσε αναλυτικά για πολλά και διαφορετικά θέματα σχετικά με την τέχνη της ξυλογλυπτικής και μας μετέδωσε την αγάπη και το μεράκι που έχει για αυτή, αφού είναι ένα επάγγελμα που δεν τον έχει κάνει να βαρεθεί ποτέ, αφιερώνοντας ακόμη και πολύ από τον ελεύθερο του χρόνο σε αυτό.
Ο ίδιος κατάφερε με πολύ κόπο να βιοπορίζεται από αυτήν, καταφέρνοντας αυτό που επιθυμούν πολλοί από εμάς, δηλαδή να κάνουμε το χόμπι μας επάγγελμα. Οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου ευχαριστούν θερμά τον κύριο Μάνεση για αυτή την ευχάριστη και διδακτική εμπειρία.
Ο Υπεύθυνος Παραρτήματος, Αργυράκης Δημήτριος,
Η Εκπαιδεύτρια της Ελληνικής Γλώσσαςτου Παραρτήματος, Ψαρουδάκη Ιωάννα