ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΔΕ ΣΤΟ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΥ
Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου, καθηγητές και εκπαιδευόμενοι του ΣΔΕ-Παραρτήματος Αγίου Νικολάου, στο πλαίσιο του μαθήματος του Project με θέμα «Ήθη και Έθιμα ζωντανά στο χθες και στο σήμερα, δεμένα με τα αγαθά του τόπου μας» επισκεφθήκαμε το ελαιοτριβείο του κ. Σταυριανού Παναγιώτη στο Χουμεριάκο. Όπως πληροφορηθήκαμε το ελαιουργείο άνηκε στο παππού του και έχει περάσει στα χέρια του κ. Σταυριανού τα τελευταία 10 χρόνια. Εκεί, μας υποδέχτηκε ο ίδιος όπου και μας ξενάγησε στις εγκαταστάσεις του ελαιοτριβείου, εξηγώντας μας αναλυτικά όλα τα στάδια παραγωγής του λαδιού ενώ παράλληλα μας εμπιστεύτηκε όλα τα «μυστικά» που αφορούν το καλό κρητικό ελαιόλαδο.
Η ξενάγηση πραγματοποιήθηκε στον εσωτερικό χώρο του ελαιοτριβείου, όπου είχαμε τη δυνατότητα να δούμε όλες τις σύγχρονες εγκαταστάσεις του. Ο κ. Σταυριανός μας εξήγησε αναλυτικά όλα τα στάδια παραγωγής του λαδιού που ακολουθούνται σήμερα. Η διαδικασία έχει ως εξής: Αρχικά, οι ελιές τοποθετούνται στο αποφυλλωτήριο-πλυντήριο, όπου πραγματοποιείται ο διαχωρισμός από τα φύλλα και τα κλαδιά και παράλληλα οι ελιές καθαρίζονται με νερό, ζυγίζονται και αμέσως μετά τοποθετούνται στο σπαστήρα, όπου πραγματοποιείται η έκθλιψη της ελιάς δημιουργώντας μία πάστα. Η διάρκεια της διαδικασίας της έκθλιψης είναι γύρω στη μισή ώρα. Έπειτα, η πάστα τοποθετείται στους μαλακτήρες όπου μένει για 45 λεπτά στους 28 ℃ με σκοπό να μαλακώσει και να είναι διαχειρίσιμη. Το παραπάνω στάδιο επηρεάζει το άρωμα και τη γεύση του ελαιόλαδου και ταυτόχρονα βοηθάει να γίνεται η ελαιοποίηση πιο εύκολη. Μετά σειρά έχει το στάδιο της οριζόντιας φυγοκέντρησης, όπου πραγματοποιείται ο διαχωρισμός της πάστας. Έτσι από τη μία έχουμε το λάδι με το νερό και από την άλλη το κουκούτσι με το νερό, το πυρηνάκι όπως λέγεται. Το πυρηνάκι έπειτα από επεξεργασία που πραγματοποιείται σε άλλη εγκατάσταση, μετατρέπεται σε πυρηνέλαιο και πυρηνόξυλο. Τέλος, η κάθετη φυγοκέντρηση περιλαμβάνει τον τελευταίο διαχωρισμό του νερού από το λάδι και τον καθαρισμό του από οποιοδήποτε στέρεο στοιχείο. Στη συνέχεια, ζυγίζεται και τοποθετείται στις κατάλληλες δεξαμενές. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί, πως όλα τα απόβλητα που προκύπτουν από την παραγωγή του ελαιόλαδου είναι διαχειρίσιμα και μπορούν μετά από κατάλληλη επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν για καύσιμα, για εδαφοβελτιωτικά προϊόντα κ.ά.
Στη συνέχεια, είχαμε για πρώτη φορά την ευκαιρία καθηγητές και μαθητές να μάθουμε αναλυτικά και να δούμε από κοντά τη διαδικασία της οξυμέτρησης του ελαιόλαδου καθώς και να την πραγματοποιήσουμε εμείς οι ίδιοι. Αρχικά για τη διαδικασία της οξυμέτρησης χρειάζονται ένα οξύμετρο, σόδα και διάλυμα οινοπνεύματος. Πρώτα τοποθετούμε το ελαιόλαδο σε συγκεκριμένη ποσότητα σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα προσθέτοντας δύο μέρη από οινόπνευμα. Το ελαιόλαδο με το οινόπνευμα αναμιγνύονται πολύ καλά και μπαίνουν σε ένα μπουκαλάκι. Έπειτα προσθέτουμε αργά στο μείγμα (ελαιόλαδο + οινόπνευμα) σταγόνες σόδας, η οποία από πριν έχει τοποθετηθεί μέσα στο οξύμετρο, μέχρι το μείγμα να μεταβάλλει το χρώμα του και να γίνει κόκκινο. Έτσι όσες σταγόνες σόδας χρειάστηκαν από το οξύμετρο για να γίνει το μείγμα κόκκινο τόσα οξέα είναι το ελαιόλαδο που έχει παραχθεί. Το ελαιόλαδο λοιπόν που έχει από 0,3-0,8 οξέα θεωρείται έξτρα παρθένο ελαιόλαδο.
Έπειτα, μάθαμε σημαντικές πληροφορίες που αφορούν τη παραγωγή, τη φύλαξη και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιόλαδου. Πιο συγκεκριμένα, θα ήταν καλό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα μέσα μεταφοράς των ελιών και να πραγματοποιηθεί η άλεση αν είναι δυνατόν την ίδια η μέρα αφού αυτοί οι δύο παράγοντες επηρεάζουν τη γεύση και το άρωμα του ελαιόλαδου. Επίσης, το ελαιόλαδο πρέπει να φυλάσσεται σε γυάλινά ή ανοξείδωτα δοχεία και σε μέρη με όσο το δυνατόν λιγότερο φως και οξυγόνο, αφού έτσι συντηρείται καλύτερα. Τέλος, η κίτρινο-μωβ ελιά δίνει τη καλύτερη ποιότητα ελαιόλαδου και το μάζεμα της πραγματοποιείται στην Κρήτη από τις αρχές Δεκεμβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου. Για τη παραγωγή αγουρέλαιου, όπως ονομάζεται, που είναι πιο όξινο και πλούσιο σε πολυφαινόλες, το μάζεμα την ελιάς πραγματοποιείται νωρίτερα, δηλαδή μόλις οι ελιές έχουν πάρει κίτρινο χρώμα. Η γεύση του ελαιόλαδου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ποικιλία των ελιών και τα χώματα των χωραφιών.
Συνοψίζοντας, η εκπαιδευτική μας επίσκεψη στο ελαιοτριβείο του κ. Σταυριανού ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική, αφού είδαμε, ακούσαμε και μάθαμε πολλές σημαντικές πληροφορίες σε σχέση με τη παραγωγή του καλού κρητικού ελαιόλαδου. Το κρητικό παρθένο ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν που φημίζεται σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό και πρέπει να νιώθουμε περήφανοι για την παραγωγή του.
Οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου ευχαριστούν θερμά το κ. Σταυριανό Παναγιώτη για αυτή την υπέροχη περιήγηση στο Ελαιοτριβείο της οικογένειας.
Ο Υπεύθυνος Παραρτήματος, Αργυράκης Δημήτριος,
Η Εκπαιδεύτρια της Ελληνικής Γλώσσας
του Παραρτήματος, Ψαρουδάκη Ιωάννα