Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου τον Αύγουστο του 1922, με τις εικόνες της καταστροφής και της άφιξης των ελλήνων προσφύγων να κατακλύζουν τη μνήμη και τη σκέψη μας.
Ο ερχομός των προσφύγων στην Ελλάδα και η ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ήταν για την Ελληνική κοινωνία γεγονότα τραυματικά και χωρίς προηγούμενο. Ενάμιση εκατομμύριο περίπου Έλληνες της Ανατολίας αναγκάστηκαν να φύγουν από τις εστίες τους και να μετοικήσουν στην Ελλάδα οριστικά.
Ιδωμένοι ως ξένοι από τους ντόπιους, οι πρόσφυγες αυτοί αντιμετώπισαν την εχθρότητα των γηγενών. Η ενσωμάτωση τους στην Ελληνική κοινωνία έγινε σταδιακά και με πολλά εμπόδια. Το προσφυγικό ζήτημα σημάδεψε τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα σε όλο το επόμενο διάστημα.
Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Γ. Μαυρογορδάτος, ο Βενιζελισμός έγινε από την πρώτη στιγμή ο μοναδικός φορέας της ενσωμάτωσης και αποκατάστασης των προσφύγων στο πλαίσιο της ελλαδικής κοινωνίας … και χάρη σε αυτόν απέκτησαν οι πρόσφυγες, περίθαλψη, σπίτια, χωράφια, αποζημιώσεις, αλλά και πλήρη πολιτικά δικαιώματα καθώς και η σύναψη των προσφυγικών δανείων και η συγκρότηση της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) για την αξιοποίησή τους, υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών.
Παρά τις καθυστερήσεις και τις ταλαιπωρίες, τελικά επιτεύχθηκαν οι ανθρωπιστικοί, εθνικοί και κοινωνικοί στόχοι. Σώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι και τους δόθηκε η δυνατότητα ν’ αρχίσουν μια νέα ζωή, μέσα στα ασφαλή σύνορα του εθνικού κράτους στο οποίο και με τη δική τους παρουσία και συμβολή επιτεύχθηκε εθνοτική ομοιογένεια(γλώσσα, θρησκεία, καταγωγή).
Προερχόμενοι από τόπους με μακραίωνη παράδοση, οι πρόσφυγες μετέφεραν στη νέα πατρίδα τις αντιλήψεις τους και κατάφεραν να αντιστρέψουν το τοξικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί από τους γηγενείς. Οι περιφρονητικές ονομασίες «τουρκόσποροι», «τουρκογεννημένοι» ή «γιαουρτοβαφτισμένοι», εξαφανίστηκαν με το πέρασμα του χρόνου και τη θέση τους κατέλαβε ο θαυμασμός για την αναμόρφωση της χώρας στο πολιτισμικό, το ιδεολογικό, αγωνιστικό, εργασιακό, επιχειρηματικό και κοινωνικό επίπεδο.
Τη Δευτέρα 8 Αυγούστου στις 20.30, στον αύλειο χώρο του Λαογραφικού και Ιστορικού Μουσείου Νεάπολης θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση – αφιέρωμα στα 100 χρόνια μνήμης του εθνικού τραύματος.
Ομιλητές: Αιμιλία Σαλβάνου, ιστορικός, μεταδιδακτορική ερευνήτρια Πανεπιστημίου Θράκης, «Πως θυμόμαστε το 1922 στην 100ή επέτειο»
Δημήτρης Παπαγιαννάκης, μέλος ΔΣ ΠΛΕΑΜ, ιστορικός, « Οι πρόσφυγες στη δίνη του εθνικισμού»
Στα μονοπάτια της μουσικής θα μας σεργιανίσουν οι αδελφοί Μανώλης και Ξανθούλα Πορφυράκη με τις κιθάρες και τις ωραίες φωνές τους.
Είναι σημαντικό στην εκατονταετηρίδα αυτού του συγκλονιστικού γεγονότος να εγκύπτουμε σε θέματα ουσιαστικά και με όρους του παρόντος, προκειμένου να κατανοήσουμε τις αιτίες και παραμέτρους που οδήγησαν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα και ταυτόχρονα να αξιοποιούμε τα συμπεράσματα μας στο σήμερα.
Η επίσημη προσκεκλημένη μας κ. Αιμιλία Σαλβάνου γεννήθηκε στην Καλιφόρνια το 1972. Σπούδασε Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου το 2006. Διδάσκει ευρωπαϊκή ιστορία στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (από το 2014) και νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (2017).Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία « Η συγκρότηση της προσφυγικής μνήμης», 2018, και « Πως μαθαίνουμε Ιστορία χωρίς να τη διδαχθούμε»,2021, ενώ άρθρα της αναφορικά με την προσφυγική και μεταναστευτική ιστορία και μνήμη καθώς και για την ιστορική κουλτούρα έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά.
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΛΕΑΜ
Υ.Γ. Υπενθυμίζουμε στους φίλους της ΠΛΕΑΜ και του Μουσείου πως το αεράκι του Αυγούστου στη Νεάπολη απαιτεί επανωφόρι ελαφρύ.
