Την Παρασκευή 08 Μαρτίου, καθηγητές και εκπαιδευόμενοι του ΣΔΕ-Παραρτήματος Αγίου Νικολάου, στο πλαίσιο του μαθήματος του Project με θέμα «Ήθη και Έθιμα ζωντανά στο χθες και στο σήμερα, δεμένα με τα αγαθά του τόπου μας» είχαμε τη χαρά να υποδεχτούμε στο σχολείο μας τον κύριο Γιώργο Στάμο, πρόεδρο του συλλόγου Ηπειρωτών Λασιθίου και την κυρία Ζωή Τσιώρη, ταμία του συλλόγου.
Οι δύο καλεσμένοι μας δέχθηκαν με χαρά την πρόσκλησή μας με σκοπό να μας ενημερώσουν για τη σύσταση, την ιστορία, τη δράση, τα ήθη και τα έθιμα του συλλόγου τους. Ο σύλλογος Ηπειρωτών Λασιθίου πρωτοιδρύθηκε το 1989 έχοντας το δυναμικό του μόλις 32 μέλη. Αξίζει να αναφερθεί ότι σήμερα απαριθμεί γύρω στα 120 μέλη και έχει επίσημα εγγεγραμμένες στο δυναμικό του 150 οικογένειες Ηπειρωτών. Δραστηριοποιείται πολύ ενεργά στην ευρύτερη περιοχή του Λασιθίου και ιδιαίτερα στη περιοχή του Αγίου Νικολάου.
Καταρχάς, ενημερωθήκαμε για την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου και έπειτα για το λόγο που πολλοί Ηπειρώτες ήρθαν και εγκαταστάθηκαν τελικά στον Άγιο Νικόλαο, τον αγάπησαν και τον νιώθουν πλέον ως δεύτερη πατρίδα τους. Η Ήπειρος βρίσκεται στη βορειοδυτική Ελλάδα και απαρτίζεται από τέσσερις νομούς, οι οποίοι είναι ο νομός Άρτας, ο νομός Ιωαννίνων, ο νομός Πρέβεζας και νομός Θεσπρωτίας-Ηγουμενίτσας. Η Ήπειρος έχει πληθυσμό περίπου στους 350.000 κατοίκους και οι περισσότεροι κάτοικοι εργάζονται στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας όπως τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος μετανάστευσης πολλών Ηπειρωτών σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη, αφού για βιοποριστικούς λόγους αναγκάστηκαν πολύ νωρίς να αφήσουν την πατρίδα τους και να μεταναστέψουν σε άλλα μέρη που θα μπορούσαν να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Έτσι πολλοί Ηπειρώτες ήρθαν και εκγαταστάθηκαν εδώ και πολλά χρόνια στον Άγιο Νικόλαο με σκοπό να ασχοληθούν με τον συνεχή αναπτυσσόμενο τουριστικό κλάδο εργασίας.
Έπειτα, είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε πολλά πράγματα για τα ήθη και τα έθιμα των Ηπειρωτών. Αναλυτικότερα, μιλήσαμε για την παραδοσιακή κουζίνα της Ηπείρου, όπως τις ιδιαίτερες πίτες που παρασκευάζουν και τα υπέροχα παραδοσιακά γλυκά τους, όπως ο γιαννιώτικος μπακλαβάς. Επίσης, ενημερωθήκαμε λεπτομερώς για τα ήθη και τα έθιμα που τηρούνται κατά τη διάρκεια ενός ηπειρώτικου γάμου και τέλος ο κύριος Γιώργος και η κυρία Ζωή μας περιέγραψαν αναλυτικά τις παραδοσιακές φορεσιές του τόπου τους και μας πληροφόρησαν σχετικά με την παραδοσιακή μουσική της Ηπείρου που στηρίζεται στο κλαρίνο και το βιολί και τους παραδοσιακούς χορούς του τόπου τους όπως το Τσάμικο, το Ζαγορίσιο και το Συρτό-Καλαματιανό.
Εν κατακλείδι, συζητήσαμε για την ιδιαίτερη σύνδεση των Ηπειρωτών με τους Κρητικούς αφού αυτή η σχέση πρωτοξεκίνησε από τα χρόνια της ελληνικής επανάστασης. Όπως χαρακτηριστικά μας ανέφερε ο κύριος Στάμος, ο πρώτος οπλαρχηγός που ήρθε στην Κρήτη για να βοηθήσει στον πόλεμο εναντίον των Τούρκων ήταν Ηπειρώτης και θυσιάστηκε μαζί με τους υπόλοιπους Κρητικούς οπλαρχηγούς στη μάχη του Φραγκοκάστελου ενάντια στους Τούρκους. Και αντίστοιχα, στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων, Κρητικοί πολεμιστές, φοιτητές, ακόμη και μαθητές όπως αναφέρουν μαρτυρίες, έσπευσαν με περίσσια τόλμη και θάρρος να συνδράμουν στον αγώνα των ηπειρωτών ενάντια στους Τούρκους.
Συνοψίζοντας, οι καλεσμένοι μας ήταν κατατοπιστικότατοι και μας έμαθαν πολλά νέα πράγματα σχετικά με την πατρίδα τους την Ήπειρο, που δεν γνωρίζαμε ως τώρα. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι ο σύλλογος Ηπειρωτών Λασιθίου δραστηριοποιείται ενεργά στην περιοχή του Αγίου Νικολάου αφού προσφέρει μαθήματα παραδοσιακών χορών και οργανώνει συνεχώς εκδηλώσεις. Έτσι και φέτος, όπως και κάθε χρόνο τις Απόκριες ο σύλλογος αναβιώνει στην περιοχή του Αγίου Νικολάου το ηπειρώτικο έθιμο «Τζαμάλα» που έρχεται από τα βάθη των αιώνων και σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση στηρίζεται στην αρχέγονη πίστη της δύναμης που έχει η φωτιά να «ξορκίζει» το κακό. Πρόκειται για μία τελετή εξαγνισμού, η οποία ανάλογα με τις καταστάσεις της κάθε εποχής αποκτά και συμβολισμό. Έως το 1913, όπου απελευθερώθηκαν από τον τουρκικό ζυγό τα Ιωάννινα, η φωτιά που σιγόκαιγε στις γειτονιές εξέφραζε την επιθυμία των σκλαβωμένων για λευτεριά. Σίγουρα αξίζει κάποιος να συμμετέχει στην αναβίωση του εθίμου αφού είναι κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό.
Οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου ευχαριστούν θερμά το κ. Στάμο και τη κ. Τσιώρη που δέχθηκαν την πρόσκλησή μας και με πολλή χαρά επισκέφτηκαν το σχολείο μας. Τους ευχόμαστε να συνεχίσουν να είναι πάντα τόσο ενεργοί και δραστήριοι ως προς τη λειτουργία του συλλόγου τους.
Ο Υπεύθυνος Παραρτήματος, Αργυράκης Δημήτριος,
Η Εκπαιδεύτρια της Ελληνικής Γλώσσας
του Παραρτήματος, Ψαρουδάκη Ιωάννα