Την Πέμπτη 10 Ιουνίου το παράρτημα ΣΔΕ Αγίου Νικολάου, στο πλαίσιο του μαθήματος project πραγματοποίησε ζωντανή συνέντευξη στον κύριο Γιαλελάκη Αντώνη, με τη μέθοδο της εξ’αποστάσεως διδασκαλίας και χωρίς την παρεμβολή οποιουδήποτε τρίτου, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και στην εποχή του Κορωνοϊού, το Project μπορεί να πραγματοποιείται εξίσου καλά και δημιουργικά με την προ Κορονοϊού εποχή!
Ο κύριος Γιαλελάκης Αντώνης διατηρεί Εργαστήριο Παρασκευής Σουμάδας και Παραδοσιακών Γλυκών με βάση το αμύγδαλο, στην Νεάπολη Λασιθίου και ήταν καλεσμένος μας για να μας μιλήσει για αυτό το ξεχωριστό παραδοσιακό επάγγελμα. Ο κύριος Γιαλελάκης, θέλοντας να αξιοποιήσει την άριστη ποιότητα των αμυγδάλων της περιοχής του Μεραμπέλλου που φημίζεται για αυτό, προσπάθησε να βρει την παλιά παραδοσιακή συνταγή της σουμάδας από παλιούς ανθρώπους που γνώριζαν. Δυστυχώς δεν βρήκε καμία ανταπόκριση στο καλεσμά του, μέχρι την εμφάνιση ενός γέροντα, του Βαγγέλη Σκοντινάκη, που με μεγάλη ευχαρίστηση τον δίδαξε πώς να φτιάχνει την καλύτερη Σουμάδα!
Ένα πρόγραμμα Leader, ήταν αυτό που τον βοήθησε να ανοίξει το 2008, το δικό του παρασκευαστήριο Σουμάδας και παραδοσιακών γλυκών με αμύγδαλο, κάνοντας την ιδέα του πραγματικότητα και διασώζοντας την παλιά παραδοσιακή συνταγή που με τόσο κόπο κατάφερε να βρει.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Κυρίου Γιαλελάκη, η σουμάδα είναι ένα λευκό ποτό από γάλα αμυγδάλου με προσθήκη ζάχαρης και νερό σε αναλογία 1, 7 και 10 αντίστοιχα. Το γάλα αμυγδάλου είναι ένα πολύ υγιεινό και θρεπτικό ρόφημα, με μεγάλη διατροφική αξία, το οποίο έχει περισσότερο ασβέστιο από το ζωικό γάλα, ενώ παράλληλα περιέχει πολύ λιγότερα λιπαρά. Το μειονέκτημα του έγκειται στο γεγονός της διατήρησής του, αφού χωρίς χημικά πρόσθετα, διατηρείται λίγες μόνο μέρες. Αυτό βέβαια δύναται να αλλάξει αν προσθέσουμε ζάχαρη, η οποία αποτελεί φυσικό συντηρητικό. Σήμερα υπάρχει μία τάση για το αμυγδαλόγαλα, θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι τα προϊόντα εμπορίου ευρείας κατανάλωσης χρησιμοποιούν χημικά συντηρητικά πρόσθετα, τα οποία μετατρέπουν το προϊόν σε χαμηλότερης ποιότητας και διατροφικής αξίας.
Ο κύριος Γιαλελάκης μας μίλησε για τον τρόπο παρασκευής του αμυγδαλόγαλου. Αρχικά τα ξερά αμύγδαλα αλέθονται μαζί με την προσθήκη νερού έως ότου γίνονται πολτός. Έπειτα τοποθετούνται σε καθαρά πανιά (πολύ λεπτά) σε μία λεκάνη. Ο πολτός από τα αλεσμένα αμύγδαλα σουρώνεται και μεταφέρεται στη λεκάνη. Προστίθεται τόσο νερό όσο είναι απαραίτητο για να γίνει ένας ομοιογενής πολτός. Το αμυγδαλόγαλα είναι έτοιμο. Είναι ιδανικό για όσους έχουν δυσανεξία στη λακτοζη. Μπορεί να καταναλωθεί ως έχει και διατηρείται στο ψυγείο για 2 ή 3 μέρες ή ανακατεύεται με σιρόπι ζάχαρης και γίνεται “σουμάδα ” που διατηρείται πολύ περισσότερο. Η σουμάδα που παράγει ο κύριος Γιαλελάκης είναι ένα συμπυκνωμένο προϊόν το οποίο μπορεί να σερβιριστεί σαν ζεστό ρόφημα τον χειμώνα, προσθέτοντας ζεστό νερό και κανέλα ή σαν αναψυκτικό ρόφημα το καλοκαίρι, αραιώνοντας το με κρύο νερό. Προσθέτοντας 2-3 σταγόνες λεμονιού χάνεται η γλυκύτητα για εκείνους που δεν προτιμούν τις γλυκές γεύσεις.
Ο κύριος Γιαλελάκης μας μίλησε και για τον συμβολισμό του αμυγδάλου. Από τα Αρχαία χρόνια το αμύγδαλο συμβόλιζε την γονιμότητα και μέχρι και σήμερα τα αμυγδαλωτά στην Κρήτη είναι ένα από τα κατεξοχήν γλυκά που δίνονται τη μέρα του Γάμου. Για τον ίδιο λόγο δίνονται και ζαχαρωμένα αμύγδαλα – κουφέτα, έτσι ώστε να συμμετέχουν και οι επισκέπτες στη χαρά των ζευγαριών. Η σουμάδα λόγω λευκού χρώματος θεωρείται το γαμήλιο ποτό και προσφέρεται στους γάμους με την ευχή: ‘Και στις Σουμάδες σου!!!’ Ανάλογη ευχή για το: ‘Και στα δικά σου!!!’ Η αμυγδαλιά είναι το ‘νυφικό’ δέντρο, σύμβολο της αγάπης που νικά τον θάνατο αφού ανθίζει στην καρδιά του χειμώνα με λευκά άνθη. Εν συνεχεία μας μίλησε για τον μύθο της Φιλλίδας εξηγώντας μας τον λόγο που η Αμυγδαλιά ανθίζει μέσα στον Χειμώνα.
Ο Μύθος της Φιλλίδας
Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο Δημοφών, γιος του βασιλιά Θησέα καθώς επέστρεφε με το καράβι του στην Αθήνα μετά την λήξη του Τρωικού πολέμου, λόγω θαλασσοταραχής βρέθηκε στους Βισάλτες.
Εκεί συνάντησε την όμορφη πριγκίπισσα Φυλλίδα, κόρη του βασιλιά Σίθωνα. Οι νέοι ερωτεύτηκαν και ο βασιλιάς Σίθωνας του έδωσε ένα μέρος του βασιλείου του και τη Φυλλίδα για γυναίκα του. Ωστόσο ο Δημοφών έπρεπε να επιστρέψει στην Αθήνα και αφού της ορκίστηκε πως θα γύριζε γρήγορα κοντά της, αυτή τον ξεπροβόδισε στις Εννέα Οδούς (την μεταγενέστερη Αμφίπολη). Ο Δημοφών αφού έφτασε στην Αθήνα και μη μπορώντας μακριά της, ξεκίνησε μες το χειμώνα το ταξίδι της επιστροφής. Καθυστερούσε όμως να γυρίσει και η Φυλλίδα μαράζωνε μέρα με την μέρα. Έτσι οι θεοί για να μην υποφέρει άλλο την μεταμόρφωσαν σε Αμυγδαλιά.
Φτάνοντας στο σημείο του αποχαιρετισμού τους, αντίκρισε ένα ξεραμένο ψηλό δέντρο χωρίς φύλλα και καρπούς. Γεμάτος τύψεις και με δάκρυα στα μάτια κατάλαβε τι είχε συμβεί, αγκάλιασε τον ξερό κορμό και τότε η αμυγδαλιά ζωντάνεψε και άνθισε.
Αν και υπάρχουν αρκετές παραλλαγές του μύθου, η Φυλλίδα και η αμυγδαλιά μέσα από αυτόν έγιναν σύμβολο ελπίδας και αναγέννησης.
Ο κύριος Γιαλελάκης μας μίλησε και για την πορεία που είχε η καλλιέργεια αμυγδάλου μέσα στον χρόνο. Έως και τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο η παραγωγή αμυγδάλων ήταν μία πολύ επικερδής ασχολία αφού η τιμή ήταν έως και 40 φορές πάνω από το λάδι. Μετά τον πόλεμο, ασθένειες προσέβαλαν τα δέντρα και τότε άρχισαν να αντικαθίστανται με τις ελιές, περνώντας σε μονοκαλλιέργεια, γεγονός αρνητικό αφού ο παραγωγός εξαρτάται αποκλειστικά από ένα είδος, το οποίο αν δεν πάει καλά, θα έχει σοβαρές συνέπειες. Μας προέτρεψε στην παράλληλη καλλιέργεια των 2 δέντρων αφού το μάζεμα των αμυγδάλων γίνεται στο τέλος του καλοκαιριού, μη συμπέφτοντας με εκείνο της ελιάς.
Μας μίλησε για τα παλιά αμυγδαλοσπασίματα, ένα μεγάλο κοινωνικό γεγονός της παλιά εποχής, όπου γυναίκες βεγγέριζαν τραγουδώντας και σπάζοντας τα αμύγδαλα που είχαν συλλέξει. Σήμερα στο χωριό Κρούστα θα συναντήσετε σπαστήριο που κάνει την ίδια δουλειά, χωρίς όμως τη μουσική επένδυση! Στον Κρούστα κάθε χρόνο τον Ιούλιο πραγματοποιείται η Γιορτή Αμυγδάλου. Πρόκειται για μια γιορτή που έχει παραδοσιακή χροιά και στοχεύει κυρίως στην προβολή και ανάδειξη των παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής, η οποία έχει γίνει θεσμός εδώ και αρκετά χρόνια.
Οι ερωτήσεις των μαθητών και καθηγητών μας πολυάριθμες και συνεχείς και ο κύριος Γιαλελάκης απάντησε σε όλες με μεγάλη χαρά!
Ο κύριος Γιαλελάκης μας ενημέρωσε ότι η ασχολία με παραδοσιακά προϊόντα έχει καλή πορεία στην αγορά, δείχνοντας ακόμη ένα μονοπάτι σε όσους θέλουν να ασχοληθούν. Μας ανέφερε ότι η γνώση είναι πλούτος και θα πρέπει να βρίσκουμε τον τρόπο να την αξιοποιούμε. Ό ίδιος σπάζοντας τα εμπόδια που εκείνος συνάντησε στην αρχή που κανείς δεν μοιραζόταν τη γνώση, συμμετείχε σε ένα Ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ για την παραδοσιακή σουμάδα, ενώ στο You Tube υπάρχουν ελεύθερα δύο σχετικά video!
O Κύριος Γιαλελάκης έκλεισε λέγοντας μας ότι θα χαρεί να βοηθήσει οποιονδήποτε θελήσει να ασχοληθεί με το αντικείμενο του. Παράλληλα για τη νοηματοδότηση της εξ’ αποστάσεως συνάντησης μας, μας είπε ότι: ‘ Μπορούμε να φέρουμε εις πέρας οτιδήποτε θέλουμε, αρκεί να έχουμε ισχυρή θέληση, θα πρέπει λοιπόν να ξεπερνάμε τις δυσκολίες και να συνεχίζουμε βοηθώντας ο ένας τον άλλο’. Επίσης μας ανέφερε ότι όσο σκορπάς τη γνώση, τόσο περισσότερη αποκτάς, φράση ορόσημο για την Εκπαίδευση Ενηλίκων την οποία πρεσβεύουμε!
Οι εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγ. Νικολάου τον ευχαριστούν θερμά και εύχονται να συνεχίσει να φτιάχνει τις καλύτερες σουμάδες και αμυγδαλογλυκά σκορπώντας μόνο χαρές!!!
Ο υπεύθυνος παραρτήματος Αργυράκης Δημήτριος
Η εκπαιδεύτρια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
του Παραρτήματος, Βαϊλάκη Ισμήνη