Μια κοινή πεζοπορία διοργανώθηκε από τον Ορειβατικό Σύλλογο Αγίου Νικολάου και τον Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου στην περιοχή της Άρβης, με οδηγό τον βετεράνο ορειβάτη Στέλιο Μπαρμπαγαδάκη, ο οποίος μεγάλωσε στην περιοχή και μοιράστηκε μαζί μας ιστορίες και μνήμες.
Μια φιλία, που χτίστηκε σε ατέλειωτες ώρες πεζοπορίας στα βουνά της Ελλάδας, με τον βετεράνο της κρητικής ορειβασίας, Στέλιο Μπαρμπαγαδάκη, ήταν που έδωσε την ιδέα γι’ αυτήν την κοινή πεζοπορία των δυο συλλόγων: του Ορειβατικού Αγίου Νικολάου και του Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου στην περιοχή της Άρβης. Ο Στέλιος έχοντας εργαστεί πολλά χρόνια στον Άγιο Νικόλαο, «με τις καλύτερες αναμνήσεις», δέχτηκε με χαρά να μας ξεναγήσει στον τόπο καταγωγής του, τα μαρτυρικά χωριά της Βιάννου.
ΜΕΡΗ ΜΕ “ΒΑΡΙΑ” ΙΣΤΟΡΙΑ
Μια στάση πριν την πεζοπορία στο Μνημείο Μνήμης κοντά στον Αμιρά, αφιερωμένο στη σφαγή των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι επιβεβλημένη. Θυμάμαι ακόμα σαν παιδί να ακούω τους γονείς μου να αποκαλούν τα χωριά γύρω από τη Βιάννο «καμένα χωριά», ως ανάμνηση αυτού του γεγονότος. Για την ιστορία –που οφείλουμε να ξέρουμε- αντάρτες με επικεφαλής τον Μανώλη Μπαντουβά σκότωσαν δύο Γερμανούς στρατιώτες στο φυλάκιο της Κάτω Σύμης και στη συνέχεια κι άλλους σε συμπλοκή στην περιοχή αυτή.
Ήταν τότε που ο Γερμανός διοικητής, Μύλλερ διέταξε τους στρατιώτες του ως αντίποινα να ισοπεδώσουν όλα τα χωριά της επαρχίας της Βιάννου και να εκτελέσουν όλους τους άντρες από 16 χρονών και πάνω, κάτι που έγινε. Συνολικά 461 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ομαδικές εκτελέσεις των επόμενων ημερών. Γι’ αυτό έχουν στηθεί εδώ στήλες με τα ονόματα των νεκρών, μία για κάθε χωριό, ενώ στο εκκλησάκι, όπου κάθε χρόνο τελείται μνημόσυνο στη μνήμη τους, κρέμονται τόσο καντήλια όσα και τα θύματα. Συγκινημένος ο αρχηγός μάς δείχνει τη στήλη του χωριού του, Άγιου Βασιλείου, που περιλαμβάνει και συνονόματούς του συγγενείς. Για την ιστορία ο ‘χασάπης’ στρατηγός Μύλλερ συνελήφθη μετά το τέλος του πολέμου, δικάστηκε κι εκτελέστηκε για εγκλήματα πολέμου (ευχαριστούμε την ιστοσελίδα Cretan beaches για τις πληροφορίες).
ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΟΠΙΩΝ ΣΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΒΕΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Ξεκινάμε λοιπόν από την Άρβη τον απότομο ανήφορο σε συνθήκες πολύ ζεστές για την εποχή, γεγονός που μας ανησυχεί για τις αντοχές μας. Το τοπίο ξερό να θυμίζει κατακαλόκαιρο, σαν να μην πέρασε καθόλου ο χειμώνας από εδώ και η θέα στο κάμπο με τα ατέλειωτα θερμοκήπια να λειτουργεί αποκαρδιωτικά. Κι όμως ότι υπάρχει μια παραθαλάσσια περιοχή που βασίζεται πιο πολύ στη γεωργία παρά τον τουρισμό ίσως είναι και κάτι ελπιδοφόρο. Χαρακτηριστικά σημεία της πορείας με τα ανεβοκατεβάσματα στις πλαγιές του Άρβειου Όρους είναι: οι πολλές και όμορφες παλιές αγροικίες, η θέα στο περίφημο φαράγγι της Άρβης -όμορφο πολύ, αλλά «τεχνικό», κάτι που σημαίνει ότι διασχίζεται μόνο με αναρρίχηση-, οι ελαιώνες με πλούσιο τον ανθό κι η θέα στα ΝΔ παράλια της Κρήτης και τα Αστερούσια.
Στην πίσω –βόρεια- μεριά του βουνού, την προστατευμένη απ’ τους θαλασσινούς αέρηδες, μια έκπληξη μας περιμένει: πυκνό πευκόδασος και ρυάκι στο οποίο τρέχει αρκετό νερό. Προφανώς ο υδάτινος αυτός πλούτος προέρχεται από τα χιόνια που λιώνουν στην οροσειρά της Δίκτης, η οποία υψώνεται περήφανα πάνω μας κι έχει ακόμα μερικές χιονούρες εδώ κι εκεί. Ο Στέλιος μας δείχνει το μονοπάτι για τον Αφέντη, την ψηλότερη κορυφή, που φαίνεται από εδώ, καθώς και το χωριό του, τον Άγιο Βασίλειο, που φάνηκε σε ένα άνοιγμα των χαμηλών λόφων.
Πρώτη μας ‘σοβαρή’ στάση στο εκκλησάκι της Παναγίας της Λυγιώτισσας με τη φοβερή θέα. Εδώ θα φάμε και θα ξεκουραστούμε σε πηγαδάκια, ενώ ο αρχηγός με μια μικρή παρέα κάτω απ’ τον κέδρο της αυλής θα πιάσουν την κουβέντα ξεκινώντας από τα εγκλήματα των Ναζί ως τη σύγχρονη επικαιρότητα και το φόβο ενός νέου πολέμου (είμαστε σε εποχή νέας εμπλοκής στο μεσανατολικό)! Κατόπιν περνώντας από μια όμορφη φύση με χρωματισμούς από ελαιώνες, ξερό χορτάρι και μαντιλίδες στο υψίπεδο της Λυγιάς θα κατευθυνθούμε προς τη θέση Αργουλίδα. Εδώ σ’ αυτήν την τετράχωρη εντυπωσιακή αγροικία συντελέστηκε το αποκορύφωμα της θηριωδίας των Ναζί στην περιοχή, όταν οι Γερμανοί στρατιώτες σκότωσαν με βασανιστήρια τα τρία μικρά παιδιά της οικογένειας Βερβελάκη από το Κεφαλοβρύσι, προκειμένου να μαρτυρήσουν, που ήταν ο πατέρας τους, κάτι το οποίο δεν έκαναν.
Ο ίδιος τα βρήκε νεκρά, τα φόρτωσε στο γαϊδούρι και τα μετέφερε στο χωριό για την ταφή τους. Συγκινημένος ο Στέλιος μας αφηγείται την ιστορία και το μήνυμά της στον σύγχρονο κόσμο!
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΗΣ ΑΡΒΗΣ
Στον απόηχο αυτής της ιστορίας παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. Από παλιά ελισσόμενα καλντερίμια θα φτάσουμε στην κοιλάδα της Άρβης και περνώντας ανάμεσα από θερμοκήπια και φυτείες από μπανάνες και από τη Μονή του Αγίου Αντωνίου θα κάνουμε μια στάση στο μικρό φαράγγι πριν το χωριό με τα εντυπωσιακά τοιχώματα. Τελευταία στάση η ίδια η Άρβη. Στάση 1,5 ώρας περίπου δίνουν οι επικεφαλής κι όλοι τρέχουμε να προλάβουμε ότι μπορούμε: μια κρύα μπίρα, μια βουτιά! Όσοι έφαγαν έχουν να λένε για το φρέσκο ψάρι! Όσοι κολύμπησαν έχουν να λένε για τα καθαρά βαθιά νερά, αναζωογονητικά μετά από μια σχεδόν 7ωρη πεζοπορία και 17,5 χιλιόμετρα μέσα στη ζέστη.
Και καθώς ρωτώ τον νεοφερμένο στον Σύλλογο πιτσιρικά από τη Νέα Ζηλανδία, τον Τσάρλι, πώς του φάνηκε η μέρα, για να πάρω την απάντηση «Cool! Amasing!» κατάλαβα ότι καλά περάσαμε και σήμερα. Ένα παρατεταμένο κούνημα των χεριών στους φίλους Ηρακλειώτες, που φεύγουν πρώτοι, με τις μπανάνες Άρβης, που μας κέρασαν οι ντόπιοι, ανά χείρας, και με πιάνει μια ξαφνική μελαγχολία για την όμορφη μέρα, που έγινε κιόλας ανάμνηση! Ευχαριστούμε από καρδιάς τον αρχηγό μας, Στέλιο Μπαρμπαγαδάκη, γι’ αυτό το όμορφο ταξίδι σε χώρους όμορφους σε χώρους μαρτυρικούς!
