Το Προσφυγικό Πρόβλημα από το 2015 έως σήμερα.
… Γράφει η Ειρήνη Καζαμία
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, από τις αρχές του 2014 μέχρι το τέλος του 2019 περισσότεροι από 2 εκατομμύρια άνθρωποι διέσχισαν τη Μεσόγειο αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Η προσφυγική κρίση των προηγούμενων χρόνων, ωστόσο, έκανε απλά πιο πιεστικό και έντονο ένα φαινόμενο που προϋπήρχε. Μεταναστευτικές ροές και προσφυγικά κύματα υπήρχαν και στο παρελθόν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και στο μέλλον, όσο υπάρχει φτώχεια και πόλεμοι στον κόσμο.
Η “προσφυγική κρίση” για την παγκόσμια κοινή γνώμη ξεκίνησε, ουσιαστικά, με το τραγικό ναυάγιο στη Λαμπεντούζα της Ιταλίας στις 19 Απριλίου του 2015, όταν 700 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ακολούθησε μια έκτακτη σύνοδος κορυφής στην Ε.Ε., η εκπόνηση ενός σχεδίου αντιμετώπισης του φαινομένου από την Κομισιόν, ο πολλαπλασιασμός των ευρωπαϊκών κονδυλίων και η δημιουργία των πρώτων hotspots σε Ελλάδα και Ιταλία. Παρ’ όλη την αντίδραση της Ε.Ε., ωστόσο, οι ροές δεν σταματούσαν καθ΄ όλη τη διάρκεια εκείνου του δραματικού καλοκαιριού.
Στις 2 Σεπτεμβρίου η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν στην παραλία του Μποντρούμ συγκλόνισε ολόκληρο τον πλανήτη. Έντεκα ημέρες αργότερα, πέντε κράτη-μέλη της ζώνης Σένγκεν επέβαλαν διασυνοριακούς ελέγχους στα σύνορά τους. Η κρίση κορυφώθηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, με 10.000 ανθρώπους να περνούν τα ελληνικά σύνορα κάθε μέρα. Το Μάρτιο του 2016, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έκλεισαν τα σύνορά τους και η δίοδος των προσφύγων προς την Ευρώπη έπαψε να λειτουργεί. Στις 18 του ίδιου μήνα, η Ε.Ε. και η Τουρκία υπέγραψαν μια αμφιλεγόμενη κοινή δήλωση (όχι επίσημη συμφωνία) σύμφωνα με την οποία όλοι οι πρόσφυγες και μετανάστες που θα φτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία θα επαναπροωθούνται, με αντάλλαγμα σημαντική οικονομική βοήθεια για την Τουρκία. Παράλληλα, για κάθε Σύρο που επιστρέφει στην Τουρκία, η Ε.Ε. θα αναλαμβάνει τη μετεγκατάσταση ενός άλλου Σύρου σε χώρα της Ε.Ε. Το κλείσιμο των συνόρων και η κοινή δήλωση είχαν σαν αποτέλεσμα την κατακόρυφη μείωση των ροών από την Τουρκία και το τέλος της μεγάλης “προσφυγικής κρίσης”.
Εν τω μεταξύ, όμως, στη χώρα μας έμειναν μερικές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Βεβαίως, δεν είναι οι μόνοι μετανάστες που ζουν στη χώρα. Κάθε άλλο. Σήμερα στην Ελλάδα βρίσκονται περίπου 580.000 νόμιμοι μετανάστες, οι οποίοι ζουν κυρίως στα αστικά κέντρα. Αυτοί που ήρθαν μετά το 2015 και έχουν μείνει εδώ εκτιμάται πως φτάνουν τους 50-70.000 -οι αιτήσεις ασύλου που εκκρεμούσαν ως και τα τέλη του 2018 έφταναν τις 67.000.
Έχουν όλοι οι Έλληνες την ίδια στάση απέναντι στους πρόσφυγες; Από έρευνες που έγιναν το 2016 και το 2019 είδαμε ότι η ελληνική κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Αρκετοί πιστεύουν ότι οι ξένοι αυξάνουν την εγκληματικότητα, αποτελούν κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής μας ταυτότητας, επιβαρύνουν την οικονομία, είναι οι περισσότεροι οικονομικοί μετανάστες και όχι πρόσφυγες. Άλλοι βλέπουν με συμπάθεια κατατρεγμένους ανθρώπους να προσπαθούν να σωθούν από πολέμους, φτώχεια, δυστυχία που δεν θέλουν να μείνουν μόνιμα στην Ελλάδα αλλά να περάσουν στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, είναι πιο αλληλέγγυοι και προσπαθούν να βοηθήσουν και να συμπαρασταθούν όπως μπορούν.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ παρά τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της χώρας την περίοδο 2015-2019 κατόρθωσε να αντιμετωπίσει και να ελέγξει με σχετική επιτυχία αυτό το τεράστιο για τις πλάτες της χώρας πρόβλημα. Με δυσκολίες, με μια ΕΕ να κάνει πως κοιτάει αλλού, με έναν εκβιαστή Ερντογάν να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τους πρόσφυγες για να εκβιάζει την Ευρώπη από τότε.
Σε αυτή την περίοδο έφυγαν 50.000 άνθρωποι από την Ελλάδα με μετεγκατάσταση ή οικογενειακή επανένωση στην Ευρώπη, 3.000 επεστράφησαν στην Τουρκία ενώ 30.000 μεταφέρθηκαν από τα νησιά στην ενδοχώρα υλοποιώντας έτσι το σχέδιο αποσυμφόρησης. Η προηγούμενη κυβέρνηση παρέδωσε, μεταξύ άλλων, 20.000 θέσεις σε 28 δομές φιλοξενίας, 25.000 θέσεις σε σπίτια μέσω του προγράμματος ESTIA, 7.000 θέσεις σε ξενοδοχεία μέσω του προγράμματος FILOXENIA, 5.000 θέσεις σε διαμερίσματα για αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Στον μηχανισμό ασύλου 1.200 άτομα όταν είχε παραλάβει 200, ενώ άφησε 12.500 πρόσφυγες μαθητές στα ελληνικά σχολεία. Όλη αυτή την περίοδο, το Λιμενικό έκανε συνολικά πάνω από 430.000 διασώσεις ανθρώπων στη θάλασσα.
Όταν ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας η ΝΔ παρέλαβε ένα σοβαρό μεν θέμα, πλήρως διαχειρήσιμο παρόλα αυτά. Η πραγματικότητα ήρθε από πολύ νωρίς να αποδείξει ότι η νέα κυβέρνηση δεν είχε κανένα σχέδιο, καμία πρόβλεψη, καμία ετοιμότητα για την διαχείριση του προσφυγικού. Και μετά από 7 μήνες απραξίας, ανικανότητας, παλινωδιών κατάφεραν να το κάνουν ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να σκάσει κάθε στιγμή μόνο και μόνο για να χαϊδέψουν το ακροδεξιό ακροατήριο τους που από το περιθώριο σήμερα καθορίζει την κεντρική πολιτική σκηνή. Σε ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως και στα θέματα της οικονομίας, αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων.
Όμως το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν θα εξαφανιστεί με κάποιο μαγικό τρόπο. Οι πόλεμοι που μαίνονται στην περιοχή μας, οι συνθήκες αστάθειας, η φτώχεια, η πείνα θα συνεχίσουν να οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους στην εξεύρεση νέων πατρίδων για την επιβίωση τους και η χώρα μας από την θέση της θα εξακολουθήσει να είναι πέρασμα για πολλούς από αυτούς. Η κυβέρνηση οφείλει να σοβαρευτεί και να βρει βιώσιμες λύσεις. Η αξιωματική αντιπολίτευση κάνει προτάσεις. Όμως δεν εισακούγεται.
Συνοψίζοντας θα ήθελα να τονίσω ότι το 2015, μέσα στην πιο βαθιά κρίση της χώρας η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήρθε αντιμέτωπη και με το προσφυγικό-μεταναστευτικό ως πρόβλημα περίπου ισοδύναμης αρνητικής δυναμικής με την ίδια την κρίση. Και από τα αποτελέσματα της παρούσας κυβέρνησης διαπιστώνουμε ότι τελικά η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα το χειρίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με όρους ανθρωπισμού πάνω απ’ όλα, αλληλεγγύης και αξιοπρέπειας. ¨Όπως ταιριάζει στην αριστερά. Όπως ταιριάζει στην δική μας αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα.
Ειρήνη Καζαμία
