….γράφει ο Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας
ΤΑ ΦΩΤΑ (ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ)
Τη μέρα που βαφτίζεται ο Χριστός, έχομε τη μαρτυρία του ίδιου του Θεού ότι Εκείνος είναι όντως ο Γιος Του, αλλά και την επιβεβαίωση απομέρους του Αγίου Πνεύματος «εβεβαίου του λόγου (του Θεού) το ασφαλές».
Έχομε δηλαδή την παρουσία της αδιαίρετης, ομοούσιας και τρισυπόστατης Θεότητας, παναπεί της Αγίας Τριάδας.
Μέχρι τουλάχιστο τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. Θεοφάνεια (Χριστούγεννα) και Επιφάνεια (Βάφτιση) γιορτάζονταν την ίδια μέρα.
Όσο για την ακριβή ημερομηνία, πρώτη ιστορική μαρτυρία, έχομε από τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα που αναφέρει ότι οι οπαδοί του γνωστικού Βασιλείου, γιόρταζαν τη Βάφτιση του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου.
Πρώτος ο Πάπας της Ρώμης Ιούλιος (336 – 352 μ.Χ.) διαχώρισε τα Χριστούγεννα από τη Βάφτιση και όρισε την 25η Δεκεμβρίου ως μέρα Γέννησης. Ο ίδιος αυτός Πάπας, ισχυρίστηκε ότι κατάληξε στην ημερομηνία αυτή, ύστερα από έρευνες των Αρχείων της Ρώμης και των κειμένων των Ιερών Ευαγγελίων.
Καθολικός διαχωρισμός Θεοφανείων (Χριστουγέννων) και Επιφανείων (Βάφτιση) απομέρους των χριστιανικών λαών, επικρατεί από τα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. Μέχρι σήμερο τα Θεοφάνεια (ως ονομασία) συνδέονται άρρηκτα με τα Επιφάνεια, έτσι ώστε, με τις δυο αυτές διαφορετικές λέξεις εννοούμε και τη Βάφτιση και το φανέρωμα της Τριαδικής Θεότητας. Η λέξη Φώτα, προέρχεται από το φωτισμό ή φώτισμα που και στην αρχαία χριστιανική ορολογία, σημαίνει βάφτισμα, αφού με το Μυστήριο αυτό φωτίζονται οι βαφτιζόμενοι.
Ονομάστηκαν Φώτα ως εορτή, επειδή οι πρώτοι Χριστιανοί είχαν το συνήθειο να βαφτίζονται μετά τον Αγιασμό των υδάτων ανήμερα δηλαδή των Θεοφανείων – Επιφανείων.
Η ονομασία όμως Φώτα, δόθηκε και επειδή η γιορτή άρχιζε από το βράδυ της παραμονής και λόγο του σκότους της νύχτας, οι χριστιανοί κρατούσαν πυρσούς, κεριά και λαμπάδες.
Η γιορτή των Φώτων θεωρείται από το λαό, «μεγάλη θεότρομη εορτή», επειδή με τον Αγιασμό των υδάτων, φεύγουν τρέμοντας από το κακό τους από την επιφάνεια της γης, οι καλικάντζαροι, για να φτάσουν στα κατάβαθά της, και ν’ αρχίσουν πάλι να κατατρώγουν ολοχρονίς τους στύλους που τη στηρίζουν.
Νίσπιτας
in ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ