ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ,
Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ.
(Η παρέμβαση του Μανόλη Θραψανιώτη στη συζήτηση για την Αναθεώρηση του Συντάγματος, στο Ηράκλειο, στις 6/5/2017)
Η αναθεώρηση του συντάγματος αποτελεί κορυφαία διαδικασία που αποσκοπεί στην προσαρμογή του βασικού νόμου της χώρας στις νέες συνθήκες και στις νέες ανάγκες. Η παρούσα αναθεώρηση είναι η τέταρτη μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 που κατήργησε την Βασιλευόμενη Δημοκρατία με δημοψήφισμα και μετέτρεψε το πολίτευμα της χώρας σε Προεδρευόμενη Δημοκρατία.
Αν δεχτούμε ότι ” όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από τον Λαό ” η πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, εκτός των άλλων, υπηρετεί και αυτόν τον σκοπό. Ο λαός δηλαδή δεν αρκεί να εξαντλεί το καθήκον ή την υποχρέωση να ασκεί το εκλογικό του δικαίωμα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, αλλά συμμετέχει και στην διαμόρφωση του πλαισίου όπου θα ασκούνται αυτές οι δραστηριότητες. Δίνεται η δυνατότητα να παρεμβαίνει με συλλογή υπογραφών σε νομοθετικές πρωτοβουλίες ή να θέτει ζητήματα δημοψηφισματικού χαρακτήρα
Αυτή η προσαρμογή για να είναι επιτυχής και αποτελεσματική πρέπει να βασίζεται σε μια ουσιαστική συζήτηση μέσα στην κοινωνία και να αποτυπώνει και να ενσωματώνει την εμπειρία που έχει αποκτήσει η κοινωνία.
Η τωρινή αναθεώρηση έρχεται μετά την ουσιαστική χρεωκοπία της χώρας αλλά και του πολιτικού συστήματος που την κυβέρνησε. Ταυτόχρονα, διεξάγεται σε συνθήκες επιτροπείας της χώρας από τους ξένους δανειστές που προκάλεσε τεράστιες στρεβλώσεις στις πολιτικές διαδικασίες όσο και φτωχοποίηση της κοινωνίας με απώλεια του 25% του ΑΕΠ μέσα σε 7 χρόνια.
Τόσο η περίοδος των μνημονίων όσο και η προηγούμενη περίοδος της «ανάπτυξης», έχουν πλουτίσει την εμπειρία της κοινωνίας σχετικά με τις αδυναμίες του πολιτικού μας συστήματος και τις ανάγκες που δεν μπόρεσαν απαντηθούν.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό είναι η απουσία ουσιαστικού κοινωνικού ελέγχου σε όλο το εύρος των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών λειτουργιών του κράτους και η αυθαιρεσία των κατεχόντων την εξουσία (πολιτική και οικονομική).
Συγχρόνως η συμμετοχή της χώρας στην Ε.Ε. και η εκχώρηση νομοθετικών, πολιτικών, οικονομικών αρμοδιοτήτων σε υπερεθνικά όργανα δημιουργούν ένα πολύ σημαντικό κενό δημοκρατικής νομιμοποίησης σε αποφάσεις πολύ μακρινών και αδιαφανών κέντρων.
Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε και τα προβλήματα παγκόσμιας εμβέλειας που δυναμικά κάνουν την παρουσία τους στην καθημερινότητα μας όπως η προσφυγική κρίση (που μόνο συγκυριακή δεν είναι) ή η απειλή της κλιματικής αλλαγής και οι ρυθμίσεις που προκαλεί.
Σε όλη την περίοδο που μεσολάβησε από την προηγούμενη αναθεώρηση, τα κοινωνικά αγαθά γνώρισαν μια άνευ προηγουμένου επίθεση με στόχο τον έλεγχό τους από ιδιώτες (μεγάλες επιχειρήσεις εγχώριες ή διεθνείς) και την εμπορευματοποίηση βασικών ανθρώπινων και κοινωνικών αναγκών. Χαρακτηριστική είναι η σύγκρουση στην προηγούμενη απόπειρα συνταγματικής αναθεώρησης (που δεν ολοκληρώθηκε), για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Σήμερα, έχοντας υπόψη όλη την προηγούμενη περίοδο, πρέπει να ενισχύσουμε την προστασία των κοινωνικών αγαθών, αυτών που σαν κοινωνία έχουμε συμφωνήσει ότι πρέπει να έχουν δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα. Οι πιέσεις για τον ιδιωτικό έλεγχο των κοινωνικών αγαθών είναι μια διεθνής τάση που έχει προκαλέσει τεράστιες συγκρούσεις σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, και στη συντριπτική πλειοψηφία τους έχουν προκαλέσει φτωχοποίηση των κοινωνιών, υποβάθμιση των υπηρεσιών και κυρίως αποκλεισμό μεγάλων μερίδων του πληθυσμού από την πρόσβαση σε αυτά τα αγαθά.
Σε αυτή τη διεθνή αντιπαράθεση πολιτικών, πρέπει να θωρακίσουμε την προστασία των κοινωνικών αγαθών στη χώρα μας λαμβάνοντας υπόψη την μνημονιακή επιτροπεία και την οικονομική αδυναμία μας που μας καθιστά ευάλωτους σε πιέσεις αλλά και τη συμμετοχή μας στην Ε.Ε. που πολλές φορές επιλέγει πολιτικές αντίθετες με αυτή την αρχή ή βρίσκεται σε εσωτερική αντιπαράθεση για την πολιτική που θα επιλέξει.
Δεν είναι εύκολο να αντιληφθούμε ένα κόσμο που η πρόσβαση στο πόσιμο νερό θα είναι δύσκολη έως αδύνατη για κάποιους. Κι όμως αυτή είναι μια πραγματικότητα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Στην Ελλάδα των μνημονίων όμως, έχουμε ζήσει την ενεργειακή φτώχεια και τις μαζικές διακοπές ρεύματος, ιδίως την εποχή που το αβάστακτο «χαράτσι» επιβάρυνε του λογαριασμούς ρεύματος. Αγαθά που είναι αναγκαία για την επιβίωση ή την κοινωνική συνοχή πρέπει να βρίσκονται υπό δημόσιο έλεγχο και να διασφαλίζεται η πρόσβαση σ’ αυτά.
Αντίστοιχα περιοχές ευαίσθητες όπως οι αιγιαλοί, οι όχθες ποταμών και λιμνών καθώς και τα λιμάνια πρέπει να μπορούν να είναι προσπελάσιμα από όλους. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που η επαφή με τη θάλασσα είναι βασικό στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, είναι ανάγκη να διατηρήσουμε και να προστατέψουμε τον δημόσιο χαρακτήρα αυτών των περιοχών.
Κοινά αγαθά είναι επίσης οι αρχαιολογικοί χώροι αλλά και οι οικολογικά ευαίσθητες περιοχές που αποτελούν την κοινή μας κληρονομιά που πρέπει να παραδώσουμε αλώβητη στις επόμενες γενιές και θα πρέπει να την προστατέψουμε από λογικές άγριας οικονομικής εκμετάλλευσης. Και εδώ, στην προστασία του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος ο ρόλος του κράτους πρέπει να ενισχυθεί συνταγματικά.
Εδώ θα ήθελα να προσθέσω άλλο ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που παίζει καθοριστικό ρόλο πια στην ζωή μας. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο και στην πληροφορία. Βλέπουμε τη συμπεριφορά αυταρχικών καθεστώτων που με κάθε τρόπο προσπαθούν να ελέγξουν την πληροφόρηση επιβάλλοντας απαγορεύσεις και αθέμιτους ελέγχους. Από την άλλη οι σύγχρονες ανάγκες κάνουν απαραίτητη την ελεύθερη και ασφαλή πρόσβαση στο διαδίκτυο και το κράτος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη να διασφαλίσει αυτό το «νέο» δικαίωμα.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η λαϊκή παρέμβαση και συμμετοχή είναι αυτή που δίνει νόημα σε κάθε συνταγματική πρόβλεψη, και αυτή την παρέμβαση και συμμετοχή πρέπει να διασφαλίσουν πολλές αντίστοιχες εκδηλώσεις και συζητήσεις
Μανόλης Θραψανιώτης
Βουλευτής Λασιθίου ΣΥΡΙΖΑ
