Την Παρασκευή 12 Απριλίου, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι του ΣΔΕ-Παραρτήματος Αγίου Νικολάου, στο πλαίσιο του μαθήματος του Project με θέμα «Ήθη και Έθιμα ζωντανά στο χθες και στο σήμερα, δεμένα με τα αγαθά του τόπου μας» είχαμε τη χαρά να υποδεχτούμε στο σχολείο μας τον κύριο Τσίμπη Αθανάσιο, ο οποίος ήρθε να μοιραστεί μαζί μας την πολύ ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα ιστορία της δικής του ζωής και της οικογένειάς του, η οποία συνδέεται με πολύ σημαντικά ιστορικά γεγονότα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στη διάρκεια του 20ου αιώνα.
Ο κ. Τσίμπης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη από Έλληνες Ορθόδοξους γονείς, σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και στα 27 του χρόνια αποφάσισε να έρθει να εγκατασταθεί και να εργαστεί μόνιμα στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στον Άγιο Νικόλαο, όπου ζει τώρα εδώ και 50 χρόνια. Η ιστορία που μας διηγήθηκε ο κ. Θανάσης παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον αφού συνδυάζει προσωπικά αληθινά βιώματα με πραγματικά ιστορικά γεγονότα.
Αρχικά, σύμφωνα με τις διηγήσεις του κυρίου Θανάση, ο πατέρας του γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βόρεια Ήπειρο. Λίγα χρόνια αργότερα πήραν την απόφαση μαζί με τον παππού του κυρίου Θανάση να μεταναστεύσουν στην Κωνσταντινούπολη για μία καλύτερη ζωή, η οποία εκείνη την εποχή θεωρούνταν ως η Γη της Επαγγελίας. Έτσι, πήγαν εκεί και εγκαταστάθηκαν με σκοπό να καλυτερεύσουν τη ζωή τους. Κάποια χρόνια αργότερα ο πατέρας του κυρίου Θανάση γνώρισε τη γυναίκα του που ήταν Ορθόδοξη Ελληνίδα, παντρεύτηκαν και ζούσαν ειρηνικά σε κοινότητα Ελληνορθόδοξων Ρωμιών κατοίκων στην Κωνσταντινούπολη. Λίγο αργότερα έκαναν ένα γιο τον κύριο Θανάση, τον καλεσμένο μας.
Σε αυτό το σημείο και σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες του κ. Τσίμπη, η οικογένειά του αλλά και αργότερα ο ίδιος βίωσαν συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα, που καθόρισαν τη ζωή χιλιάδων Ελλήνων Ορθόδοξοχριστιανών και επηρέασαν επίσης και ολόκληρη την ιστορία του Ορθόδοξου Ελληνισμού. Πιο συγκεκριμένα, η οικογένεια του κυρίου Τσίμπη βίωσε τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 μέσα στην καρδιά του γεγονότων.
Η Μικρασιατική Καταστροφή αναφέρεται στο τέλος του τουρκικού πολέμου (1914-1922), τη φυγή από την Τουρκία της ελληνικής διοίκησης, την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού μετά την κατάρρευση του μετώπου και τη γενικευμένη πλέον εκδίωξη και εξόντωση μεγάλου μέρους του ελληνικού και χριστιανικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας. Συνολικά το φθινόπωρο του 1922 έφτασαν στην Ελλάδα 55.000 Αρμένιοι και 1 εκατομμύριο 250.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες. Η Μικρασιατική Καταστροφή θεωρείται η μεγαλύτερη συμφορά του νεότερου ελληνισμού. Έπειτα ακολούθησε η Συνθήκη της Λωζάνης (1922) και ένα χρόνο αργότερα η υποχρεωτική ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών (1923). Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών ήταν μία ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και αφορούσε τουλάχιστον 1,6 εκατομμύρια Έλληνες ορθόδοξους από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη, το Πόντο και τον Καύκασο και αντίστοιχα 355.000 Μουσουλμάνους από την Ελλάδα, οι περισσότεροι από τους οποίους έγιναν βίαια πρόσφυγες και αποξενώθηκαν και εκδιώχθηκαν από τις πατρίδες τους. Αυτή η μεγάλη ανταλλαγή πληθυσμών δεν βασίστηκε στην εθνική ταυτότητα αλλά στη θρησκευτική και αφορούσε σχεδόν όλους τους γηγενείς Ορθόδοξους Χριστιανούς πληθυσμούς της Τουρκίας.
Ωστόσο, για καλή τους τύχη, η οικογένεια του κυρίου Θανάση δεν εκδιώχθηκε από την Κωνσταντινούπολη, αφού η σύμβαση εξαιρούσε από την ανταλλαγή του ελληνορθόδοξους ρωμιούς κατοίκους της Πόλης. Παρόλα αυτά όμως έζησαν το βίαιο διωγμό πολλών συμπατριωτών τους, που έχασαν εν μία νυκτί ολόκληρη τη ζωή τους.
Στη συνέχεια, 20 χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1942, οι Ελληνορθόδοξοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης υπέστησαν τον κεφαλικό φόρο (φόρος του πλούτου). Ο φόρος αυτός ήταν δυσβάστακτος και υποχρέωνε τους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Τουρκίας να εξαργυρώνουν την αποδοχή της θρησκευτικής τους ταυτότητας από το κράτος, καταβάλλοντας σε ετήσια βάση ένα καθορισμένο τεράστιο χρηματικό ποσό, που αρκετές φορές δεν μπορούσσαν να αποπληρώσουν και έτσι έχαναν κομμάτια από την περιουσία τους. Αμέσως μετά, ο κύριος Τσίμπης αναφέρθηκε στα Σεπτεμβριανά (1955) όπου ο ίδιος ήταν ήδη 11 χρονών και θυμάται τα τραυματικά γεγονότα που έζησε ο ίδιος και η οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη.
Με την ονομασία «Σεπτεμβριανά» έμεινε στην ιστορία το οργανωμένο πογκρόμ της νύχτας της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, εξ ου και η ονομασία, που συνέβη στη Κωνσταντινούπολη, όταν καθοδηγούμενος τουρκικός όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια κατά των περιουσιών των Ελλήνων (Ρωμιοί) και των Αρμένιων, πλην όμως Τούρκων υπηκόων, καθώς και άλλων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και βεβηλώνοντας εκκλησίες ακόμα και νεκροταφεία δημιουργώντας τρομοκρατία και ανασφάλεια για τις υφιστάμενες μειονότητες. Ακόμη και σήμερα ο κύριος Τσίμπης θυμάται τον τρόμο που ένιωσε αφού φοβήθηκε για τη ζωή του ίδιου και της οικογένειάς του. Έτσι τα παραπάνω μέτρα που θέσπισε η τουρκική κυβέρνηση, δηλαδή ο φόρος πλούτου και αργότερα το ανθελληνικό πογκρόμ (Σεπτεμβριανά) οδήγησαν σε δραματική μείωση του πληθυσμού των Ελληνορθόδοξων της Πόλης με αποκορύφωμα το 1964-1965, όπου οι αρχές της Τουρκίας με βίαιους τρόπους, όπως περιορισμούς στην περιουσία, στη θρησκεία και την εκπαίδευση ανάγκασαν την εκδίωξη πολλών από των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Παρόλα αυτά, ο ίδιος και η οικογένεια του παρέμειναν όσο μπορούσαν στην Κωνσταντινούπολη όπου είχαν φτιάξει τη ζωή τους και την περιουσία τους. Κάποια χρόνια αργότερα και αφού στην Κωνσταντινούπολη κυριαρχούσε ο φόβος και η ανασφάλεια, όπως ο ίδιος μας ανέφερε και αφού σπούδασε και ήταν ήδη 27 χρονών αποφάσισε να φύγει για πάντα από την Κωνσταντινούπολη και να έρθει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στον Άγιο Νικόλαο. Έπειτα από 10 χρόνια τον ακολούθησαν και οι γονείς του όπου επίσης εγκαταστάθηκαν μόνιμα στον Άγιο Νικόλαο. Έτσι, όπως προαναφέρθηκε ο ίδιος ζει εδώ και 50 χρόνια στον Άγιο Νικόλαο, όπου εργάστηκε, δημιούργησε οικογένεια και έζησε την υπόλοιπη ζωή του ως τώρα εδώ. Ωστόσο, δεν ξέχασε ποτέ που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Έτσι στα χρόνια που διαμένει στον Άγιο Νικόλαο δραστηριοποιήθηκε ως αντιπρόεδρος του συλλόγου Μικρασιατών Άγίου Νικολάου και επίσης συνεχίζει και ταξιδεύει πολύ συχνά στην Κωνσταντινούπολη, όπου διατηρεί φιλικές επαφές με τους ιδρυτές του ιδρύματος ανταλλαγέντων της Λωζάνης, που είχε την τύχη να τους γνωρίσει στην Κρήτη καθώς δούλευε σε μεγάλο ξενοδοχείο της περιοχής. Ο ίδιος παραδέχεται ότι ποτέ δεν τον αναγνώριζαν ως Έλληνα και μάλιστα ο ίδιος και η οικογένειά του δέχτηκαν έντονο ρατσισμό από την τοπική κοινωνία λόγω της καταγωγής τους. Όμως ποτέ δεν το έβαλε κάτω και μέχρι και σήμερα θεωρεί τον εαυτό του όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ως «Ρωμιό της Πόλης».
Συνοψίζοντας, η ιδιαίτερη ιστορίας ζωής του κ. Τσίμπη κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των εκπαιδευόμενών μας που του έθεταν συνεχώς ερωτήσεις. Ο ιδιαίτερος τρόπος που μας διηγήθηκε τα γεγονότα της ζωής του ήταν αρκετός για να μας μαγέψει και να τον ακούσουμε με πολύ προσοχή. Πιο συγκεκριμένα, μέσω των προφορικών μαρτυριών και της αφήγησης του κυρίου Θανάση οι εκπαιδευόμενοι μας είχαν την ευκαιρία να μάθουν και να ακούσουν για πρώτη φορά για πολύ σημαντικά γεγονότα της ιστορίας της Ελλάδας όπως τη Μικρασιατική καταστροφή, της συνθήκη της Λωζάνης, την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών καθώς και για τα βίαια μέτρα που έπαιρνε η τουρκική διοίκηση εις βάρος των ελληνορθόδοξων κατοίκων της Τουρκίας με σκοπό τη εκδίωξη και την εξόντωση τους.
Οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου ευχαριστούν θερμά το κ. Τσίμπη που δέχθηκε την πρόσκλησή μας και με πολλή χαρά επισκέφτηκε το σχολείο μας και του ευχόμαστε ολόψυχα μία ζωή γεμάτη ειρήνη, αγάπη και ηρεμία για το υπόλοιπο της ζωής του.
Ο Υπεύθυνος Παραρτήματος, Αργυράκης Δημήτριος,
Η Εκπαιδεύτρια της Ελληνικής Γλώσσας
του Παραρτήματος, Ψαρουδάκη Ιωάννα