Την ακτινογραφία των βραχυχρόνιων μισθώσεων στη χώρα μας παρουσιάζει η τελευταία μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, καταγράφοντας μεταξύ άλλων τις αιτίες που οδήγησαν στην αύξηση των ακινήτων που διατίθενται στις διάφορες πλατφόρμες, αλλά και τους παράγοντες που σχετίζονται με την προσφορά και τη ζήτηση.
Είχε προηγηθεί μελέτη της Grant Thornton, σύμφωνα με την οποία υπάρχουν 215 χιλιάδες καταχωρήσεις (από 195 χιλιάδες το 2019), τα καταχωρημένα ακίνητα υπολογίζονται σε 129 χιλιάδες, πραγματοποιούνται πλέον πάνω από 45 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις, ενώ το ύψος της δαπάνης για διαμονή αγγίζει τα 1,38 δισ. ευρώ.
Όπως αναφέρει η έκθεση του ΚΕΠΕ, στην Ελλάδα, η διαμονή στη βραχυχρόνια μίσθωση πραγματοποιείται κυρίως σε ολόκληρα καταλύματα μεγέθους κάτω των 10 κλινών. Σε σχέση με τη χωρική κατανομή της διαμονής, η περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το υψηλότερο μερίδιο, ακολουθούμενη από το Νότιο Αιγαίο, την Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά και την Κεντρική Μακεδονία. Σε επίπεδο νομών, παρατηρείται αρκετά μεγάλη διασπορά της διαμονής ανά τη χώρα, με πρώτη σε μερίδιο την Αττική, ακολουθούμενη από τις Κυκλάδες, τα Χανιά, την Κέρκυρα, τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική και τα Δωδεκάνησα.
Στην Αττική, η διαμονή πραγματοποιείται κατά το μεγαλύτερο μέρος στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών και ακολουθούν η Ανατολική Αττική, ο Πειραιάς-Νήσοι και ο Νότιος Τομέας Αθηνών.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η βραχυχρόνια μίσθωση παρουσιάζει γενικά εντονότερη εποχικότητα σε σχέση με το σύνολο της ΕΕ, με τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, όταν κατά παράδοση η χρήση των τουριστικών καταλυμάτων παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα, να συγκεντρώνουν υψηλό μερίδιο των συνολικών διανυκτερεύσεων. Σε σύγκριση με τον ξενοδοχειακό τομέα, η εποχικότητα στη βραχυχρόνια μίσθωση εμφανίζεται σχετικά πιο έντονη, ενώ παρατηρούνται και σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των ευρύτερων περιφερειών και των πόλεων της Ελλάδας. Ο χαμηλότερος βαθμός εποχικότητας στη βραχυχρόνια μίσθωση εμφανίζεται στην περιφέρεια Αττικής και στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη).
Σημειώνεται πως στην ελληνική αγορά δραστηριοποιούνται όλες οι μεγάλες διεθνείς πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, όπως οι Airbnb, TripAdvisor, Booking, Expedia group, Tripadvisor και Vrbo. Επιπλέον, λειτουργούν και αρκετές εταιρείες οι οποίες διαχειρίζονται για λογαριασμό ιδιοκτητών τα ακίνητα που εκμισθώνουν μέσω κάποιας πλατφόρμας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία ερευνών του Ευρωβαρόμετρου που περιέχει η έκθεση του ΚΕΠΕ, η προσφορά και η χρήση καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Ελλάδα σημείωσε σημαντική ανάπτυξη, διαμορφώνεται σε υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. και αφορά όλες τις επιμέρους κατηγορίες από πλευράς φύλου, ηλικίας, εκπαίδευσης και άλλων χαρακτηριστικών. Στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη η πιο επαγγελματική μορφή της βραχυχρόνιας μίσθωσης, με τη διάθεση αρκετών καταλυμάτων που αγοράστηκαν για αυτόν τον σκοπό.
Αξιοσημείωτη ήταν η μεγάλη αύξηση της συμμετοχής των παρόχων άνω των 55 ετών, αλλά και η αυξανόμενη δραστηριοποίηση ατόμων χαμηλότερης εκπαίδευσης, κατοίκων μικρότερων πόλεων ή αγροτικών περιοχών και μη εργαζόμενων. Οι σπουδαστές, τα άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη δραστηριοποίηση στη χρήση των υπηρεσιών.
Πώς εξηγείται η έκρηξη της προσφοράς
Στο πεδίο της αγοράς ακινήτων, ένα χαρακτηριστικό που ευνόησε την ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Ελλάδα σχετιζόταν με την ύπαρξη μεγάλου αποθέματος κενών κατοικιών. Σύμφωνα με την Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 της ΕΛΣΤΑΤ, οι κενές κατοικίες που καταγράφηκαν στη χώρα το έτος αυτό ανέρχονταν σε 2.249.8135, αριθμός που αναλογούσε σε 35,3% του συνόλου των κανονικών κατοικιών. Η συγκεκριμένη αναλογία κενών κατοικιών ήταν την περίοδο εκείνη η υψηλότερη μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, με υψηλά ποσοστά κενών κατοικιών να παρουσιάζονται επίσης στην Πορτογαλία (31,9%), τη Μάλτα (31,8%), τη Βουλγαρία (31,4%) και την Κύπρο (31,1%) και χαμηλά ποσοστά κενών κατοικιών να καταγράφονται στην Πολωνία (2,5%), το Ηνωμένο Βασίλειο (3,6%) και το Λουξεμβούργο (7,2%).
Εκτός του μεγάλου αποθέματος κενών κατοικιών, μέρος του οποίου προσφερόταν για άμεση αξιοποίηση μέσω των πλατφορμών, ευνοϊκές για την ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Ελλάδα υπήρξαν επίσης οι επί σειρά ετών εξελίξεις στις τιμές των κατοικιών. Η οικονομική κρίση και οι αρνητικές συνέπειές της στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και τη ζήτηση για κατοικίες, σε συνδυασμό με την υψηλή προσφορά κατοικιών λόγω της μεγάλης ανόδου των κατασκευών που προηγήθηκε της κρίσης, είχαν ως αποτέλεσμα μία διαρκή κάμψη των τιμών των κατοικιών.
Με βάση τις δηλώσεις των συμμετεχόντων σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τις παρεχόμενες υπηρεσίες μέσω των συνεργατικών πλατφορμών, οι οικονομικοί λόγοι αποτελούν το κυριότερο κίνητρο για την προσφορά υπηρεσιών διαμονής μέσω των πλατφορμών, όπως ισχύει και για τους λόγους δραστηριοποίησης μέσω των συνεργατικών υπηρεσιών συνολικά. Συγκεκριμένα, η πρόσθετη μορφή εισοδήματος ως ένας από τους βασικούς λόγους για τη δραστηριότητα αυτή αναφέρθηκε από το 80% των συμμετεχόντων στην Ελλάδα έναντι 59% για τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ το 17% στην Ελλάδα έναντι 13% στην ΕΕ ανέφεραν τη βραχυχρόνια μίσθωση ως κύρια πηγή εισοδήματος.
Σύμφωνα με μία σειρά από νέα στατιστικά δεδομένα της Eurostat, τα οποία δημοσιεύτηκαν το έτος 2021 και αφορούν τη διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης που προσφέρονται μέσω των τεσσάρων μεγάλων ψηφιακών πλατφορμών Airbnb, Booking, Expedia group και Tripadvisor, η διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης κινήθηκε πριν την εκδήλωση της πανδημίας σε υψηλά επίπεδα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ-27.
Ειδικότερα, το έτος 2019 οι κρατήσεις ανήλθαν σε 47,0 εκατ. συνολικά για τις χώρες της ΕΕ (39,4% εγχώριες και 60,6% διεθνείς), φτάνοντας στην περίπτωση της Ελλάδας τα 2,1 εκατ. (21,7% εγχώριες και 78,3% διεθνείς).
Αναλόγως, οι διανυκτερεύσεις διαμορφώθηκαν σε 511,9 εκατ. (33,2% εγχώριες και 66,8% διεθνείς) και 24,3 εκατ. (14,0% εγχώριες και 86,0% διεθνείς), αντίστοιχα, στην Ελλάδα και την ΕΕ. Όλα τα σχετικά μεγέθη του τομέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης για το έτος 2019 ήταν σημαντικά αυξημένα σε σχέση με εκείνα του έτους 2018, με τους ρυθμούς αύξησης στην περίπτωση της Ελλάδας να έχουν κινηθεί σε υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με την ΕΕ-27.