Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΟΠΟΙΙΑΣ
Την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου οι εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου στο πλαίσιο του μαθήματος του Project με θέμα «Παραδοσιακά Επαγγέλματα του τόπου μας και Επαγγέλματα του Σήμερα» υποδεχτήκαμε τον κύριο Παπαχατζάκη Γεώργιο, επαγγελματία οργανοποιό έγχορδων μουσικών οργάνων, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας όλα τα μυστικά της τέχνης του.
Ο κύριος Παπαχατζάκης, όπως μας ανέφερε ο ίδιος, ξεκίνησε από επιπλοποιός αλλά γρήγορα κατάλαβε πως στην πραγματικότητα αυτό που ήθελε να ασχοληθεί ήταν η κατασκευή μουσικών οργάνων. Έτσι φοίτησε για τρία χρόνια στη Σχολή Οργανοποιίας της Καστοριάς και από τότε και έπειτα ξεκίνησε το όμορφο ταξίδι του στον κόσμο της οργανοποιίας.
Αρχικά είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε πως ο Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε τις μουσικές νότες φτιάχνοντας το πρώτο έγχορδο μουσικό όργανο, το Οργανόχορδο. Έπειτα από την εξέλιξη της κατασκευής των έγχορδων μουσικών οργάνων, πλέον στην τέχνη της οργανοποιίας συναντάται η Κλασική Οργανοποιία, κατά την οποία τα χαρακτηριστικά των χειροποίητων μουσικών οργάνων μένουν πάντα αμετάβλητα, όπως στο βιολί, στην κιθάρα και στο μαντολίνο και η Παραδοσιακή Οργανοποιία, που εμπεριέχει την κατασκευή των υπολοίπων έγχορδων μουσικών οργάνων, τα οποία μπορεί να κατασκευαστούν με μικρές διαφορές στις διαστάσεις τους και στα χαρακτηριστικά τους.
Στη συνέχεια, ο κύριος Παπαχατζάκης μας έδειξε και μας ανέλυσε όλα τα στάδια κατασκευής ενός έγχορδου παραδοσιακού μουσικού οργάνου και μοιράστηκε μαζί μας όλα τα μυστικά τα οποία κάνουν ιδιαίτερο ένα μουσικό όργανο. Μιλήσαμε για τα είδη ξύλου που χρησιμοποιούνται, τον σωστό τρόπο κοπής των ξύλων ώστε να είναι κατάλληλα για την κατασκευή των μουσικών οργάνων, τη σωστή σειρά και τον σωστό τρόπο τοποθέτησης των μερών ενός οργάνου και γενικότερα για όλα τα μυστικά εκείνα που κάνουν ένα μουσικό όργανο ξεχωριστό. Επιπλέον μας έδειξε τον παραδοσιακό τρόπο λουστραρίσματος των έγχορδων μουσικών οργάνων που γίνεται με γομαλάκα, μία φυσική ρητίνη που εκκρίνεται από το θηλυκό έντομο Lac του είδους Kerria lacca που απαντώνται σε δένδρα των δασών της Ινδίας και της Ταϊλάνδης. Η γομαλάκα αφού διαλυθεί σε οινόπνευμα, μεταμορφώνεται από τις στέρεες μελί φλοίδες σε ένα λεπτόρρευστο υγρό λούστρο, το οποίο αφήνει τον ήχο του οργάνου ελεύθερο, σε αντίθεση με τα βιομηχανικά λούστρα, τα οποία είναι μεν μεγαλύτερης αντοχής, αλλά «κουφαίνουν» το όργανο και δεν το αφήνουν να δώσει τον πραγματικό του ήχο.
Έπειτα, ο ίδιος είχε φροντίσει να φέρει και να μας δείξει όλα τα μέρη του δημοφιλέστερου παραδοσιακού μουσικού οργάνου στην Κρήτη που είναι το Μαντολίνο. Είδαμε πως ένα μαντολίνο, όπως και όλα τα έγχορδα, στην τελική τους μορφή αποτελούνται από το σκάφος, που ονομάζεται και αντηχείο, το μανίκι πού είναι το πίσω μέρος του οργάνου, τον καράουλα, την ταστιέρα, το καπάκι- ηχείο που είναι και το σημαντικότερο μέρος ενός μουσικού οργάνου, τον καβαλάρη που έχει πάντα συγκεκριμένη θέση, τις χορδές οι οποίες είναι ατσάλινες και την πένα παιξίματος. Βέβαια σημαντικότερος είναι ο παίκτης του κάθε μουσικού οργάνου, που μπορεί να το αναδείξει ή και όχι…
Τέλος, και έπειτα από τις πολλές και ενδιαφέρουσες ερωτήσεις των εκπαιδευομένων μας, είχαμε τη δυνατότητα να μάθουμε μερικές ακόμα σημαντικές πληροφορίες. Καταρχάς ότι τα έγχορδα μουσικά όργανα χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής του ήχου τους. Πιο συγκεκριμένα χωρίζονται σε Μεικτά όπως είναι ο μπαγλαμάς, σε Τοξοτά όπως είναι η λύρα και το βιολί που παράγουν ήχο με το δοξάρι και τα Κρουστά όπως είναι το τύμπανο. Μας μίλησε για το πιάνο το οποίο μπορεί να θεωρηθεί έγχορδο ή κρουστό, αφού φέρει χορδές αλλά για να παραχθεί ήχος πρέπει να πατηθούν πλήκτρα ώστε να σηκωθούν τα σφυράκια και να τις χτυπήσουν.
Επίσης πληροφορηθήκαμε για το χρόνο κατασκευής ενός μουσικού οργάνου που μεταβάλλεται ανάλογα με το μέγεθος του αλλά και τη δυσκολία κατασκευής του. Ένα μπαγλαμαδάκι μπορεί να χρειαστεί μία εβδομάδα ενώ ένα λαούτο και ένα μπουζούκι χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο, αφού πέραν του μεγαλύτερου μεγέθους τους, είναι και πιο δύσκολο να βγουν σωστά οι μπάσες συχνότητες. Σύμφωνα με τον κύριο Παπαχατζάκη, το δυσκολότερο αλλά και ένα από τα τελειότερα μουσικά όργανα για τους περισσότερους είναι το βιολί. Για τον ίδιο, το Τσέλο είναι αυτό που αποτελεί το «τέλειο» όργανο λόγω του ότι ο ήχος που παράγεται είναι πιο βαθύς. Παράλληλα μας είπε ότι τα έγχορδα όργανα για να παίζονται σωστά και να μην ξεκουρδίζονται χρειάζονται σταθερή θερμοκρασία και υγρασία στο περιβάλλον όπου τοποθετούνται. Μας μετέφερε επίσης ότι η Κρήτη είναι ένα μέρος που έχει από τους καλύτερους οργανοποιούς, ενώ το μαντολίνο είναι πρώτο στις επιλογές των Κρητικών, εν αντιθέσει με την Αθήνα, που είναι το μέρος με τους καλύτερους οργανοποιούς μπουζουκιού, που έρχεται και πρώτο στην αγορά.
Συνοψίζοντας, ο κύριος Παπαχατζάκης μας μύησε στα μυστικά της τέχνης του και μας μετέδωσε την αγάπη του για την τέχνη της οργανοποιίας. Ακούσαμε, είδαμε και μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα για το παραδοσιακό επάγγελμα του οργανοποιού και η συνέντευξη έκλεισε συμφωνώντας όλοι μαζί για το πόσο σημαντικό είναι τα παραδοσιακά επαγγέλματα να μένουν αθάνατα στο χρόνο και να μεταδίδονται και στις επόμενες γενιές, κάτι που και ο ίδιος πράττει, αφού έχει υπάρξει δάσκαλος για πολλούς νέους που θέλησαν να μυηθούν στην τέχνη του, από όλα τα μέρη της Κρήτης.
Οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου τον ευχαριστούν θερμά και του εύχονται να συνεχίσει να εμπνέει μικρούς και μεγάλους.
Η φιλόλογος του παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου,
Ψαρουδάκη Ιωάννα
Ο υπεύθυνος παραρτήματος ΣΔΕ Αγίου Νικολάου,
Αργυράκης Δημήτριος