Συνέχεια της πανδημίας του κορονοϊού με άλλη μορφή θεωρεί πλέον το υπουργείο Οικονομικών την ενεργειακή κρίση που ζούμε με τη μορφή των ανατιμήσεων στο φυσικό αέριο, στο πετρέλαιο και στο ηλεκτρικό ρεύμα, προσαρμόζοντας ανάλογα και τη δράση του για το επόμενο διάστημα.
Είναι πλέον βέβαιο ότι ο χειμώνας 2021-2022 θα περάσει με μια νέα έξαρση κρουσμάτων στο πεδίο της πανδημίας και παράλληλα συνέχιση του “εισαγόμενου πληθωρισμού” από τα προϊόντα ενέργειας. Με πλήρη διαθεσιμότητα εμβολίων σε ό,τι αφορά στην πανδημία, ένα ολικό lockdown θα πρέπει μάλλον να αποκλειστεί. Όχι όμως και κάποια τοπικά lockdown σε περιοχές με υψηλό δείκτη διάδοσης όπως είναι σήμερα η βόρεια και κεντρική Ελλάδα. Ωστόσο, την επόμενη μέρα του κορονοϊού, το πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι το ράλι των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα με πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ηλεκτρικό να έχουν αυξήσει έως και πέντε φορές τις τιμές τους.
Οι νεότερες αναλύσεις θέλουν τις ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα να συνεχίζονται και το 2022 χωρίς να μπορεί κανένας να διαβεβαιώσει σήμερα πότε μέσα στον επόμενο χρόνο οι τιμές θα σταθεροποιηθούν πριν αρχίσουν σταδιακά να αποκλιμακώνονται. Ωστόσο στο Eurogroup, σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, έχουν συζητηθεί ήδη σενάρια για υψηλές τιμές ενέργειας για το επόμενο 12μηνο, καθώς έχουν τη βάση τους όχι μόνο στην ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης αλλά και στα πολύ χαμηλά αποθέματα ενεργειακών πόρων. Προς το παρόν το υπουργείο Οικονομικών ελπίζει ότι οι πιέσεις θα αρχίσουν να μειώνονται μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου του χρόνου.
Την ίδια ώρα φαίνεται ότι τα μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα αργήσουν. Το συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. την περασμένη Τρίτη δεν κατάφερε να βρει μια συνισταμένη για κοινή ευρωπαϊκή δράση κατά της ενεργειακής κρίσης. Τούτο ενώ, με βάση υπολογισμούς του συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., το κόστος από τις ανατιμήσεις των ενεργειακών προϊόντων στις ευρωπαϊκές οικονομίες θα φτάσει τα 100 δισ. ευρώ και τα μέτρα σε εθνικό επίπεδο που έχουν λάβει κάποια κράτη-μέλη (όπως, π.χ., τα 500 εκατ. ευρώ που έχουν ανακοινωθεί στην Ελλάδα) καλύπτουν μόνο τα 10 δισ. ευρώ.
Σε “ετοιμότητα πανδημίας”
Με αυτά τα δεδομένα το υπουργείο Οικονομικών έχει μπει σε κατάσταση ετοιμότητας αντίστοιχη με αυτή που είχε κατά τους μήνες του κορονοϊού, καθώς οι ανατιμήσεις όχι μόνο στα καύσιμα αλλά και στα τρόφιμα έχουν αρχίσει να επηρεάζουν το 53% του εισοδήματος των νοικοκυριών.
Ως πρώτη αντίδραση, οι βασικοί οικονομικοί υπουργοί ξεκαθαρίζουν το τελευταίο διάστημα ότι δεν υπάρχει περιθώριο για κάποιο έκτακτο μέτρο στο τέλος του χρόνου. Τούτο ακόμη κι αν από τη νέα αναθεώρηση που αναμένεται στην ανάπτυξη για φέτος προκύψει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος. Η στρατηγική αυτή υιοθετείται τώρα για τρεις λόγους:
Ο πρώτος είναι ότι, όπως και με τον κορονοϊό, οι ανάγκες για μέτρα στήριξης από την ενεργειακή κρίση είναι προς το παρόν άγνωστες. Συνεπώς θεωρείται πιο “σοφή” η επιλογή που θέλει όποιος επιπλέον δημοσιονομικός χώρος προκύψει από την επόμενη αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης θα χρησιμοποιηθεί για το πλέγμα ανάσχεσης των ανατιμήσεων. Τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας είναι από τα πρώτα στην Ευρώπη που ανακοίνωσαν μέτρα στήριξης συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ. Επίσης, καθησυχάζουν ότι τα μέτρα για την απορρόφηση των αυξήσεων σε φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα θα συνεχιστούν για όσο χρειαστεί ώστε να περάσει μόνο ένα μικρό μέρος των αυξήσεων στους καταναλωτές. Μάλιστα αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο για νέα μέτρα στο άμεσο μέλλον αν χρειαστεί.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, λόγω της φετινής συγκυρίας, ο χρόνος σταδιακής απόσυρσης των μέτρων στήριξης θα είναι το 2022. Συνεπώς τον επόμενο χρόνο αναμένεται να αποκαλυφθούν και οι μόνιμες ζημιές που θα αφήσει πίσω της η πανδημία. Φέτος η επανεκκίνηση της οικονομίας έγινε ομαλά, αλλά με τη βοήθεια μέτρων στήριξης που ξεκίνησαν τον περασμένο Δεκέμβριο αρχικά με 7,5 δισ. ευρώ και έφτασαν αισίως τα 16,8 δισ. ευρώ δύο μήνες πριν τελειώσει το 2021, ενώ για το 2022 έχουν ανακοινωθεί ήδη μέτρα ύψους 2,9 δισ. ευρώ. Αν, λοιπόν, έχουμε προβλήματα που θα μεγαλώσουν και από την ενεργειακή κρίση, στην απόσυρση των μέτρων στήριξης θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα (πηγές μιλούν για περίπου άλλα 500 εκατ. ευρώ), ώστε τα προβλήματα αυτά να αντιμετωπιστούν και να μην υπάρχει κλείσιμο επιχειρήσεων και άνοδος της ανεργίας.
Ο τρίτος λόγος ανησυχίας είναι δημοσιονομικός. Οι πόροι για οποιεσδήποτε παρεμβάσεις από εδώ και πέρα θα πρέπει να προκύπτουν από τα παραπάνω έσοδα που φέρνει στα δημόσια ταμεία η μεγαλύτερη ανάπτυξη και όχι από δανεισμό όπως στους 18 μήνες της πανδημίας . Ήδη το οικονομικό επιτελείο έχει αναγκαστεί να διορθώσει προς τα πάνω κατά 0,8% του ΑΕΠ για το 2022 από το 2,9% του ΑΕΠ στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2022-2025 στο 3,7% του ΑΕΠ στο προσχέδιο Προϋπολογισμού που στείλαμε στις Βρυξέλλες. Αντίστοιχα το πρωτογενές έλλειμμα αναθεωρήθηκε κατά 0,6% του ΑΕΠ από το 0,5% του ΑΕΠ που προέβλεπε το ΜΠΔΣ στο 1,2% του ΑΕΠ για το 2022.
Το υπουργείο Οικονομικών έχει χαράξει ήδη μια κόκκινη γραμμή για το ύψος των ελλειμμάτων για να αποφύγουμε μια δημοσιονομική προσαρμογή με περιοριστικά μέτρα όταν θα επανέλθουν οι δημοσιονομικοί κανόνες το 2023.
Καλά και κακά μηνύματα
Σε αυτό το περιβάλλον το οικονομικό επιτελείο μπαίνει σιγά σιγά στη διαδικασία σύνταξης του τελικού σχεδίου του Προϋπολογισμού για το 2022 με αρκετές αβεβαιότητες. Από τη μια υπάρχει η θετική προσδοκία για αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης από το 6,1% που έχει τεθεί ως πρόβλεψη για τον Προϋπολογισμό για το 2021 στο 7% και ίσως υψηλότερα. Η αναθεώρηση θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα που θα δώσει η τουριστική σεζόν, η οποία αναμένεται να παραταθεί έως τον Νοέμβριο, το ΑΕΠ του 4ου τριμήνου, αλλά και την πρόσφατη αναθεώρηση της ΕΛΣΤΑΤ της ύφεσης για το 2020 από το 8,2% που είχε ανακοινωθεί τον Απρίλιο στο 9%. Μια πρώτη εκτίμηση για την ανάπτυξη του 2021 αλλά και του 2022 θα κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές Νοεμβρίου, ενώ στην Ελλάδα θα ξέρουμε την πορεία του ΑΕΠ για το τρίτο τρίμηνο όχι νωρίτερα από τις 6 Δεκεμβρίου.
Μια νέα αναθεώρηση για το 2021 θα φέρει και νέα αναθεώρηση και για τις προβλέψεις για το 2022 τόσο στον ρυθμό ανάπτυξης όσα και στα υπόλοιπα μεγέθη για τον επόμενο χρόνο. Αν είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για φέτος είναι πολύ δυσκολότερο να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις και για το 2022.
ΠΗΓΗ: capital.gr