Οι ψαράδες λοιπόν σκοτώνουν τα καΐκια πριν γεράσουν.

…γράφει ο Σπύρος Αγγελάκης
 
Η οικονομική κρίση, η απουσία επαρκών κινήτρων, η εξαφάνιση των καρνάγιων και των καραβομαραγκών, καθώς και οι επιταγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απόσυρση των αλιευτικών σκαφών οδηγούν σε μαρασμό την ελληνική παραδοσιακή τέχνη της ναυπήγησης, γεμίζοντας τα λιμάνια με εισαγόμενα, πλαστικά σκάφη. Με αφανισμό κινδυνεύουν τα παραδοσιακά ελληνικά σκάφη που κουβαλούν στα πανιά και τα ξύλινα σκαριά τους μια ιστορία αιώνων. Το παραδοσιακό ξύλινο καΐκι, το τρεχαντήρι, μόνο ως ανάμνηση θα υπάρχουν, τα λιμάνια μας θα γεμίσουν με εισαγόμενα πλαστικά πλοιάρια, η ναυπηγική μας τέχνη, με ιστορία 2.500 ετών, θα σβήσει.
Σύμφωνα με Ευρωπαϊκή οδηγία, 6.1.10 περι Οριστικης Παυσης Αλιευτικων Δραστηριοτητων για το Επιχειρησιακο Προγραμμα Αλιειας και Θαλασσας 2014-2020, όσοι αλιείς καταθέτουν την άδειά τους προχωρούν και στην καταστροφή του αλιευτικού σκάφους. Και αυτό γιατί εισπράττουν ένα σημαντικό χρηματικό ποσό το οποίο εξαρτάται από τoυς κόρους του σκάφους, αλλά και τα υλικά. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν διαλυθεί περίπου 10.000 παραδοσιακά ξύλινα σκάφη και προβλέπεται ότι στα επόμενα χρόνια δεν θα έχει απομείνει σχεδόν κανένα, για να θυμίζει τη μεγάλη ελληνική ναυτική παράδοση. Η σχετική κοινοτική οδηγία επιδοτεί την κατάθεση της αλιευτικής άδειας και την καταστροφή του σκάφους ή τη χρησιμοποίησή του για άλλους σκοπούς. «Πολλά από αυτά τα σκάφη θα μπορούσαν να διασωθούν και να μετατραπούν με μικρό κόστος σε ιδιωτικά ή επαγγελματικά σκάφη αναψυχής. Οι αλιείς, όμως, προτιμούν την καταστροφή, επειδή εισπράττουν χρηματική αποζημίωση».
Οι ψαράδες λοιπόν σκοτώνουν τα καΐκια πριν γεράσουν. Δεν φταίνε όμως αυτοί, αφού χώρες με αντίστοιχη ναυτική παράδοση της Ε.Ο.Κ όμως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία υπάρχουν φορολογικά κίνητρα για να διασώσουν τα παραδοσιακά σκάφη τους. Σε αντίθεση στην Ελλάδα ένα ξύλινο σκάφος 7 μέτρων  με πανιά έχει το ίδιο τεκμήριο με ένα πλαστικό του ίδιου μεγέθους με μηχανή. Επιπρόσθετα στην Ολλανδία και τη Μασσαλία  υπάρχει επιδότηση για την επισκευή και συντήρηση των παραδοσιακών σκαφών από ειδικούς τεχνίτες. Αλλά και στην Τουρκία και στην Ιταλία διατίθενται κονδύλια για αυτό το σκοπό και ο κόσμος επιστρέφει στο ξύλινο σκάφος για τουριστικούς λόγους. Στην Ελλάδα το 2003 εισήχθη στη νομοθεσία ο όρος «παραδοσιακό πλοίο» για τα ιστορικά σκαριά. «Σήμερα έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακά 60 σκάφη στην Ελλάδα, εκ των οποίων μόλις τα δέκα είναι υπόδειγμα παραδοσιακής ναυπηγικής τέχνης και τηρούν τα κριτήρια σύμφωνα την χάρτα της Βαρκελώνης και με τα κοινά αποδεκτά παγκόσμια πρότυπα».
Το πρόβλημα επιτείνεται και από την τάση εξαφάνισης της τέχνης του καραβομαραγκού. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόλις λίγοι τεχνίτες σε όλη την Ελλάδα, γνωρίζουν την τέχνη κατασκευής παραδοσιακών σκαφών και αυτοί εμπειρικά. «Υπάρχουν πολλά ναυπηγεία που φτιάχνουν παραδοσιακά σκάφη, όμως έχουν έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού με τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις.
Αλήθεια πόσο επικερδής θα ήταν και για το κράτος η ανάπτυξη του παραδοσιακού τουρισμού στην εποχή της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας του 30% ;  Μήπως οι υπουργοί Τουρισμού και Ναυτιλίας θα έπρεπε να επισκεφτούν αυτούς τους ανθρώπους;  Σίγουρα θα είχαν πολλά να τους εκμυστηρευτούν. Η μεγαλύτερη απώλεια που συμβαίνει σε όλους μας με την εξαφάνιση κάποιων παραδοσιακών επαγγελμάτων είναι σίγουρα η πολιτισμική. Τα εργαλεία και ο τρόπος εργασίας των ανθρώπων που ασκούσαν αυτά τα επαγγέλματα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Υπάρχει φόβος ότι μαζί με τον αφανισμό αυτών των επαγγελμάτων θα αφανιστεί μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού αιώνων του τόπου μας
Θέλουμε όπως το κάνουμε τόσα χρόνια: τα παιδιά μας να αγοράζουν το ψωμί από τον παραδοσιακό φούρνο της γειτονιάς, να κάνουν βαρκάδες με τα παλιά ξύλινα σκαριά των παππούδων τους, οι παρέες να μαζεύονται στα παραδοσιακά καζάνια μας για να διασκεδάζουμε και να μαζεύομαι τις ελιές με δανεικούς για εξυπηρέτησή μας χωρίς το φόβο επιβολής προστίμου. Εάν χάσουμε την παράδοση μας θα χάσουμε την ταυτότητα μας.
Σπύρος Αγγελλάκης
αντιπλοίαρχος Λιμενικού σώματος