in

Νίκος Ι. Τζώρτζης: « Αποδελτιώσεις, Γ΄» – Ο ποιητής και το υδάτινο στοιχείο

«Κόσμος… υδάτινος (πλωτός, οδυσσειακός»
« …κι η θάλασσα στο μυαλό μου…».
Τζώρτζης, Νίκος Ι. (2016) . Αποδελτιώσεις, Γ΄. Αθήνα: εκδ. Γαβριηλίδη
Το υδάτινο στοιχείο, αναπόδραστα δεμένο με το πεπρωμένο του τόπου μας, με τα όνειρα, τις ελπίδες, τους καημούς και τις χαρμολύπες μας, με τη βασιλόφλεβα της ίδιας της ζωής, μοιραία διαρρέει και τη δημιουργία. Κατεξοχήν, μάλιστα, συναρμόζεται με την ποίηση, με την ονειρική, ανάρια, ρευστή, διάφανη υφή της.
 Στην καρδιά λοιπόν του καλοκαιριού, μέσα από απόπνοιες μελτεμιών και μαΐστρου, παφλασμούς κυμάτων, σιγαλό ψιθύρισμα του φλοίσβου κι  ανάλαφρο φτεροκόπημα  των γλάρων, παραστάσεις διάχυτες στην ποιητική συλλογή του εκλεκτού συμπολίτη και ποιητή, κ.  Νίκου Ι. Τζώρτζη, « Αποδελτιώσεις, Γ΄», επιχειρώ να αποδελτιώσω και να ανασυνθέσω το ποιητικό μήνυμά της, εστιάζοντας θεματικά στην παρουσία του υγρού στοιχείου  σε αυτήν.  Σημειωτέον ότι η συγκεκριμένη θεματική επιλογή συνιστά τεχνητή τομή στο πολυπρισματικό ποιητικό έργο του Ν. Τζώρτζη, το οποίο διακρίνεται, επιπρόσθετα, για τον αποκρυσταλλωμένο κοινωνικό και πολιτικό του προβληματισμό, υπαινικτικά συχνά δοσμένο, καθώς και για τις εμβριθείς παρατηρήσεις του και τις στοχαστικές επί της πραγματικότητας προεκτάσεις του.
Με αυτήν την επισήμανσή μου,  η όποια κριτική ανάγνωσή μου γίνεται  με  πλήρη επίγνωση ότι πάντα στην αποσπασματικότητα ελλοχεύει  ο κίνδυνος  να κατακερματίσεις την ποιητική σύνθεση,  καθώς αποκόπτονται χωρία από την οργανική τους ολότητα, από τη  ζωτική, κελαρυστή πηγή του φυσικά ρέοντα στίχου. Και γι’ αυτό ζητώ εκ προοιμίου συγγνώμη από τον πνευματικό δημιουργό.
« Κάθε μου συλλαβή σ’ αντιλαλεί
με φθόγγους τρικυμίας
κι ο αντίλαλός της σε συλλαβίζει
με ήχους απόβροχου και νηνεμίας.»
Οι εναλλαγές του θαλασσινού τοπίου, οι αντινομίες της φύσης προβάλλονται  από την έντονη  ηχοποιητική και εικονοπλαστική δύναμη  στίχων που αποτείνονται σε β΄ ενικό πρόσωπο. Προσωπική, λυρική, βαθιά αισθαντική, ερωτική, συμβολική η ποίηση του Νίκου Τζώρτζη.
Το ποιητικό υποκείμενο, άλλοτε, οξειδωμένο από την αρμύρα, διψά ακόρεστα ν’ ανακαλύπτει εξακολουθητικά τη δική του προσωπική θάλασσα:
 
« Σκουριάζω
και διψώ.
Θα σκουριάζω
θα διψώ
και θα σ’ ανακαλύπτω
όσο ακόμα θα ’σαι
η δική μου θάλασσα.»
Άλλοτε πάλι, ιχνηλατεί σε μονοπάτι, σε απάτητο πέρασμα, την ερατεινή αιθέρια μορφή στο ποίημα «Της αναζητημένης», συνθέτοντας με ξομπλιαστές, πρωτότυπες ψηφίδες τη γνήσια, παρθένα ομορφιά του φυσικού τοπίου :
« Κανένας δεν πατεί το πέρασμά σου.
Στο Λιβυκό και στη Χρυσή
γυφτάκι- πρωτοβρόχι
πέλαγο κλείνει και νησί
με μιαν τεφρή απόχη ∙  
στην αμμουδιά και τα βλυχά
αρχίζει ανάρια ανάρια
και ψιχαλίζει τα ρηχά
ξυπόλητά σου χνάρια ∙»
Μοναχική διαδρομή για τον ποιητή η δημιουργία, ένα μονοπάτι  που κατηφορίζει  σ’ έρημη πλαγιά «ως το μεγάλο ξάγναντο, στο χείλος του  γκρεμού σου», όπου:
«… νιώθεις κάτω χαμηλά το κύμα σου να σκάβει,
να χάσκει δίνες στα ρηχά, ν’ αντιχτυπά στις ξέρες
και το θυμό σου να σκορπά μ’ αφρούς στο γυρογιάλι∙
να παραδέρνει αδιάκοπα στις θαλασσοσπηλιές σου
φόβους υπόκωφους, παλιούς, σπασμένες προσδοκίες,
ν’ αχολογά τους δισταγμούς στα υγρά τοιχώματά σου
και ν’ ανεβαίνει η στάθμη σου κάθε που τρικυμίζεις
από τον πάτο της σιωπής στο θόλο της κραυγής σου
Από τον βυθό της σιγής αναδύεται έξαφνα, ξεσπά απρόσμενα, εκρήγνυται η ποιητική κραυγή, ώστε την ώρα του δημιουργικού οίστρου:
«ν’ αναπηδούν οι λέξεις σου δελφίνια στ’ ανοιχτά σου
και ν’ ανεβάζουν στον αφρό τ’ ανομολόγητά σου,
σαν γέρνει ο ήλιος στα βαθιά κι η μέρα στις κορφές σου
και ταξιδεύουν τα νησιά, τα πετροκάραβά σου,
ως την κλωστή του ορίζοντα – νήμα του λαβυρίνθου.»
Ποιητικότατη εικόνα που αναδεικνύει και καταξιώνει την ημέρα του ποιητή, την καμωμένη από το τρίπτυχο: φως, κύμα και βυθό- δομικά υλικά της ίδιας της ποιητικής δημιουργίας του:
« Η μέρα μου φως
κύμα και βυθός ∙
…μια μέρα ακόμα…
των μεγάλων διχτυών
και των ιστίων,
των ναυαγίων ∙
…γαλάζια, τροπική
παλιρροϊκή
λευκή και λιωμένη,
η στάθμη της
ανεβαίνει,
λαμπρή στο βλέμμα
γραφιάδων ποιητών…»
Πολυποίκιλτη σύνθεση από αντιθέσεις η ημέρα του ποιητή. Λαμπρή πηγή ποιητικής έμπνευσης, μα και σκοτεινή, απρόσιτη, απροσπέλαστη σαν τον πυθμένα της θάλασσας. Περιζωσμένη από πελαγήσια βαθυγάλανα νερά, λιωμένη από  το φως, τηγμένη, ρέουσα.
Ρευστή, όμως,  και  η φύση του ίδιου του ποιητικού υποκειμένου, όπως διαφαίνεται από το ποίημα « Ο Νερουλός»,  ώστε να παίρνει το σχήμα που του επιβάλλει η περιρρέουσα πραγματικότητα, να μορφοποιείται, τουλάχιστον επιφανειακά,  από τις συγκυρίες της:
«Σε βάζα, μπουκάλια,
ποτήρια, φλιτζάνια
ή όπου αλλού πρέπει
παίρνω κάθε μέρα
και κάθε φορά
το κατάλληλο σχήμα.»
 Αμάλγαμα αντιθέσεων, διάφανο το ποιητικό υποκείμενο στην επιφάνειά του, όπως το υδάτινο στοιχείο,  μα  σκοτεινό, ασαφές, απροσδιόριστο στον πυρήνα του, με απροσμέτρητο  βάθος. Έτσι, απώτερος στόχος του δημιουργού είναι να προσεγγίσουν κάποτε οι ποιητικές του συνθέσεις «το βαθύ, σκοτεινό νερό του», το άγνωστο, ανεξιχνίαστο δομικό κέντρο του, μεταστοιχειώνοντας το ασυνείδητο σε συνειδητό, το πηχτό ένδον σκοτάδι,  σε διαυγή αυτοεπίγνωση, σε άπλετο εσωτερικό φως.
 
« Να φυτρώσουν
να φυλλώσουν
να φωτοσυνθέσουν
να καρποδέσουν ∙
ν’ ανεβούν ψηλά
να ριζώσουν βαθιά
μήπως και κάποια
κάποτε φτάσουν
στο πιο μακρινό
άπλετο φως μου
στο πιο βαθύ
σκοτεινό μου νερό
Δε μένει παρά να ευχηθούμε στον ποιητή κ. Ν. Ι. Τζώρτζη να είναι ορθόπλωρη η πνευματική του Οδύσσεια προς τη δημιουργία και την αυτογνωσία!!!
 
Έφη Μπουκουβάλα- Κλώντζα
φιλόλογος- ψυχολόγος