…γράφει η Κατερίνα Ταμιωλάκη.
«…’Ετι δε τα μεν άλλα θατέρου των εν τω ανθρώπων έργα εστίν, τα μεν ψυχής, τα δε σώματος εν δε τη ορχήσει αμφότερα συμμέμικται και γαρ διανοίας επίδειξιν τα γινόμενα έχει και σωματικής ασκήσεως ενέργειαν, το δε μεγίστου η σοφία των δρωμένων και το μηδέν έξω λόγου…»
Λουκιανός, Περί Ορχήσεως, 70
Η ύπαρξη του χορού και της χορευτικής-ρυθμικής κίνησης ταυτίζεται με την εμφάνιση της ανθρώπινης ζωής στον πλανήτη. Ανάγκη κίνησης ή ανάγκη έκφρασης, ανάγκη επαφής με το θείο ως ευχαριστία και επαφή, ανάγκη συμμετοχής ή μίμηση πράξεως ή όλα; Η ουσία είναι ότι συνυπάρχει πάντα με την ιστορία, την κοινωνική δομή και τις εκφράσεις του κάθε λαού, του κάθε πολιτισμού. Ο ρόλος του ήταν καθοριστικός, είτε εξυπηρετούσε θρησκευτικές τελετές, είτε ξορκισμό φόβων τους, είτε πολεμικές τέχνες, είτε ειρηνικές πράξεις, είτε έκφραση συναισθημάτων και διασκέδαση. Ο χορός καταγράφει με το δικό του μοναδικό τρόπο την εσωτερικότητα των ατόμων-πολιτών που επηρεάζονται αναμφίβολα από τις κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και φυλετικές καταβολές και καταστάσεις.
Μήπως με τον χορό τους οι άνθρωποι δεν πιστοποιούν τον χαρακτήρα τους και δεν εξωτερικεύουν, τα εσωτερικά και εξωτερικά τους βιώματα; Με ποιον άλλο τόσο εντυπωσιακό και παραδεκτό τρόπο θα μπορούσαν να μιλήσουν για τον εαυτό τους καλύτερα, παρά με το χορό τους; Ο χορός γεννήθηκε από το λαό, κρατήθηκε από το λαό και επιβίωσε για το λαό, γιατί τον εκφράζει καλύτερα και τον ερμηνεύει εντονότερα στην κάθε μορφή της ζωής του. «Ο χορός είναι η μεγαλύτερη, η πιο συγκινητική, η πιο ωραία απ’ τις καλές τέχνες, γιατί δεν είναι απλώς η έκφραση ή η απόσπαση απ’ τη ζωή, αλλά η ζωή η ίδια» (Henry Havelock Ellis).
O παραδοσιακός χορός, μία από τις ζωντανές εκφράσεις του ελληνικού πολιτισμού, θεωρείται ένα αυτονομημένο σύνολο με τρισυπόστατη ύπαρξη (λόγος-μουσική-κίνηση). Το επιστημονικό ενδιαφέρον για το χορό τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα-αρχές 20ου, ενώ η συστηματική επιστημονική του μελέτη στη δεκαετία του 1960. Για να αιτιολογήσει την ύπαρξή της κάθε επιστήμη, έχει ανάγκη από θεωρητικά σχήματα, μεθόδους, εργαλεία τα οποία και να αφορούν αποκλειστικά τη συγκεκριμένη και μόνο (Κλεισούρας, 2003: vii). Στην επιστήμη του χορού, τη Χορολογία (Koutsouba, 1997; Κουτσούμπα, 2002), ένα από τα εργαλεία που αποδεικνύουν το αυθύπαρκτο του επιστημονικού πεδίου είναι η ύπαρξη σημειογραφίας (της «γραπτής μορφής» του χορού μέσω της χρήσης ποικίλων αφαιρετικών σχημάτων) και σημειογραφικών συστημάτων.
Ο Rudolf von Laban, χορογράφος και θεωρητικός της κίνησης, είχε πει ότι «ο,τιδήποτε ανακαλύπτουμε για τη ζωή, το ανακαλύπτουμε μέσω της κίνησης». Μέσα από την εμπλοκή του με την χορευτική πράξη αλλά και τη θεωρία του χορού (Κουτσούμπα, 2005; Preston-Dunlop &Sanchez-Colberg, 2002; Τυροβολά, 2008 2011), ήταν εκείνος που «άλλαξε την πορεία του χορού στον 20ο αιώνα και έφερε επανάσταση στη στάση μας απέναντι στην ανθρώπινη κίνηση» (Newlove & Dably, 2004:11), εισάγοντας τον όρο της επιστήμης του χορού, τη Χορολογία και θεμελιώνοντας την επιστήμη του χορού κυρίως μέσα από το σύστημα σημειογραφίας, το Choreutics και το Eukinetics (Kουτσούμπα, 2005).
«Τα σημειογραφικά συστήματα εξελίσσονται σε δυναμικά εργαλεία στα χέρια των ερευνητών, καθώς το άυλο προιόν μόνο στο γραπτό κείμενο αποκτά υλικότητα και μονιμότητα. Μέσω της καταγραφής ‘το εφήμερο της κινούμενης εικόνας’ παγιώνεται στο χρόνο και μετατρέπεται σε δυναμικό τεκμήριο, που από τη μια μπορεί να λειτουργεί ως μνημοτεχνικό εργαλείο στη διδασκαλία του χορού χωρίς την παρουσία του δημιουργού του και από την άλλη, ως έντυπο, διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ ερευνητών. Επιπλέον, η έντυπη εκδοχή ενός χορού με τη μορφή του κινησιογραφήματος συμβάλλει στη διατήρηση κλασσικών έργων στο διηνεκές, με απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας βιβλιογραφίας με «παρτιτούρες» χορού. Τέλος, μετατρέπεται σε αποδεικτικό στοιχείο για την κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων» (Λουτζάκη, 2010).
Ο χορός αποτελεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με ποικίλες προσεγγίσεις και μεθόδους έρευνας και μελέτης, τόσο κινησιολογικές και μορφολογικές όσο και κοινωνιολογικές και ανθρωπιστικές, παιδαγωγικές, ιατρικές και προσεγγίσεις και μεθόδους της πολιτικής επιστήμης και της αισθητικής.
Η πρακτική έχει μέχρι σήμερα δείξει, ότι ο χορός συνιστά και Τέχνη και Επιστήμη.Αποτελεί Τέχνη -από τη στιγμή που υπάρχει δημιουργία- και εξελίσσεται, όμως η σωστή αντιμετώπισή του εδράζεται στο χώρο της Επιστήμης, αφού το αποτέλεσμα, το προιόν της τέχνης μελετάται συστηματικά από κάθε παράμετρο που το αφορά.
Η αποδοχή ότι ο ελληνικός πολιτισμός και ιδιαίτερα ο ελληνικός παραδοσιακός χορός εκφράζεται ερμηνευτικά ως συνισταμένη τριών βασικών δυνάμεων, της τέχνης, της επιστήμης και της κοινωνίας, προσεγγίζει περιόδους ακμής στο παρελθόν κι έτσι ακολουθείται πλέον από το διάλογο στο σήμερα και τους στόχους του μέλλοντος ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής πρακτικής και της συνολικής δομής ενός πολιτισμικού επικοινωνιακού συστήματος.
Ως πτυχιούχος της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Tμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), με ειδίκευση στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό, Certified Notator του συστήματος κίνησης-χορού Laban, «Labanotation – The system of Analysing and Recording Movement» του Ohio State University, μεταπτυχιακή φοιτήτρια των Τμημάτων Επιστήμης Φυσικής
Αγωγής και Αθλητισμού του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (ΠΘ) και μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Xορού, πιστεύω λοιπόν πως στη δεύτερη ύπαρξη (ο χορός βιώνεται και αναβιώνεται συνειδητά και διδάσκεται πλέον σε αίθουσες διδασκαλίας) του ελληνικού παραδοσιακού χορoύ ̇ και οι ιδιώτες και οι πολιτιστικοί σύλλογοι έχουν καθήκον να στηρίζονται στη νομολογία και σε ανθρώπινο δυναμικό επιστημονικά καταρτισμένο, ώστε να συμβάλλουν ορθά πλέον- ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ και να υπηρετούν πιστά την παράδοση και όχι την περαιτέρω νόθευσή της.
Το γεγονός ότι ο χορός συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι της Επιστήμης της Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού με ειδίκευση πλέον από το 1984, ως μία από τις τέσσερις μορφές με τις οποίες οργανώνεται η κίνηση (το παιχνίδι, το άθλημα και η γυμναστική είναι οι άλλες τρεις) (Χατζηχαριστός, 2003), όχι μόνο αποδεικνύει την αναβάθμιση της μελέτης και της διδασκαλίας του χορού, αλλά και συμβάλλει στην θεωρητική κατάρτιση των καθηγητών Φυσικής
Αγωγής με ειδίκευση στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό, καθιστώντας τους ως τους βασικούς επιστημονικούς αρωγούς που με τους υπάρχοντες φορείς μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα στη διάσωση, διατήρηση και διάδοση του πολιτισμικού αυτού αγαθού!
Για πόσο ακόμα η κοινωνία μας θα ανέχεται την παρείσφρηση ανθρώπων μη ειδικών στο χώρο, με έλλειψη γνώσεων βασικών παιδαγωγικών αρχών και μεθόδων διδασκαλίας, με μόνο κίνητρο το υποτιθέμενο ενδιαφέρον και την μωροφιλοδοξία τους να οδηγούν στη νόθευση της παράδοσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Ταμιωλάκη Κατερίνα
in ΑΠΟΨΕΙΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ