Ορισμένες πράγματα ακούγονται τετριμμένα και βαρετά σε ήρεμους καιρούς. Αποκτούν όμως μια συγκλονιστική επικαιρότητα όταν η καταστροφή είναι πλέον παρούσα. Την απλή αυτή αλήθεια ήρθε να επιβεβαιώσει με τον πιο τραγικό τρόπο η φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Mια από τις λιγότερο συζητημένες πτυχές της τραγωδίας αφορά, για παράδειγμα, το θέμα της πρόληψης. Ή ακόμη και το το θέμα του γενικότερου σχεδιασμού της Πολιτικής Προστασίας στη χώρα μας, μια χώρα στην οποία κάθε χρόνο γνωρίζουμε ότι θα έχουμε πυρκαγιές. Και μπορεί ο πρωθυπουργός να ανακοίνωσε την Πέμπτη την κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και την αντικατάσταση της από μια Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτων Αναγκών, απομένει ωστόσο να φανεί εάν η αυτή αναδιοργάνωση θα συνοδευθεί και από αλλαγές στις βασικές παθογένειες και ελλείψεις που υπήρξαν μέχρι σήμερα.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις που έγιναν την τελευταία περίοδο, μετά το δημόσιο διάλογο που άνοιξε η πύρινη τραγωδία στο Μάτι, ήταν εκείνη του καθηγητή Φυσικών Καταστροφών Κώστα Συνολάκη. «Δυστυχώς στην Ελλάδα, ο σχεδιασμός της Πολιτικής Προστασίας της χώρας, αυτή τη στιγμή, επικεντρώνεται στην πυρόσβεση μόνο, δίνοντας μικρότερη σημασία στην προστασία του πληθυσμού» ανέφερε σε άρθρο του στην “Καθημερινή” στις 29/7/2017. Τα παραπάνω ισχύουν δυστυχώς και για το μεγάλο αναπάντητο ερώτημα που αφορά το θέμα της εκκένωσης και το εάν έπρεπε ή όχι, εάν μπορουσε ή όχι, να γίνει στην περίπτωση της πυρκαγιάς στο Μάτι. Υπάρχει όμως και ένα ακόμη ζήτημα… Ακόμη και αν η εντολή εκκένωσης δινόταν, οι αρχές ήταν προετοιμασμένες για να το κάνουν; Ήξεραν ποια είναι η προβλεπόμενη διαδικασία; Πότε άραγε είχε γίνει η τελευταία άσκηση ετοιμότητας στην περιοχή;
Καμία άσκηση ετοιμότητας εδώ και 10 χρόνια…
«Είμαι 50 ετών. Ζω και γνωρίζω όλη την ανατολική Αττική κι από όσο είμαι σε θέση να ξέρω, τουλάχιστον τα τελευταία 10 χρόνια δεν γνωρίζω κάποιο δήμο της περιφέρειάς μας να έχει προχωρήσει σε άσκηση εκκένωσης μιας συνοικίας. Δηλαδή, να μαζευτούν ανά 500 άτομα σε μια περιοχή και να τους δείξουν πως πρέπει να κινηθούν. Όσο καλό σχέδιο και αν έχεις, αν δεν κάνεις μια κανονική άσκηση και όχι προσομοίωση δεν καταφέρνεις το παραμικρό». Τη συγκλονιστική αυτή αποκάλυψη έκανε τις προηγούμενες ημέρες ο δημοτικός σύμβουλος του δήμου Ραφήνας – Πικερμίου, Μύρων Τσαγκαράκης, σχετικά με τις ασκήσεις ετοιμότητας σε περίπτωση ανάγκης εκκένωσης μιας περιοχής, μιλώντας στο ραδιόφωνο 24/7, μια εβδομάδα σχεδόν μετά την καταστροφή, στις 31 Ιουλίου.
Τα παραπάνω ήρθε να επιβεβαιώσει την περασμένη Τρίτη και ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας και της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας, Ευθύμιος Λέκκας. Μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1, ο κ. Λέκκας σημείωσε πως «είμαστε μια πολιτεία που δεν ξέρει που πάει». «Δεν έχουν γίνει ασκήσεις ετοιμότητας σε καμία σχεδόν πόλη της Ελλάδας. Πρέπει να πάρουν πρωτοβουλία οι Περιφέρειες, για να γίνει μια άσκηση χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία, εκπαίδευση και ωριμότητα. Όλες οι παθογένειες της Δημόσιας Διοίκησης εκφράζονται σε δύσκολες καταστάσεις. Είμαστε μια πολιτεία που δεν ξέρει που πάει, σε πολλά θέματα. Δεν έχουμε πειθαρχία».
Τη σημασία αυτών των ασκήσεων ετοιμότητας ανέδειξε και ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός, σε δηλώσεις του στον ΑΝΤ1: «Μόνο με ασκήσεις ετοιμότητας θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τέτοια φαινόμενα τα οποία δεν τα αποκλείω και στο μέλλον. Όπως μάθαμε να ζούμε με τους σεισμούς θα πρέπει να μάθουμε να προσαρμοστούμε στα ακραία φαινόμενα που οφείλονται στη διατάραξη της κλιματικής ισορροπίας», σημείωσε στα τέλη του περασμένου μήνα. Σε άλλη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» την Παρασκευή, ο κ. Ζερεφός έκανε πάντως λόγο και για απουσία ενημέρωσης και κακό συντονισμό.
Oι χάρτες εκκένωσης…
Ζοφερή είναι η εικόνα που δίνει για τις επικρατούσες πρακτικές και ο κ. Συνολάκης, στο προανεφθέν άρθρο του: « […] στην Ελλάδα δεν υπάρχουν χάρτες εκκένωσης όπως προβλέπει η νομοθεσία του 2014, εκτός από ελάχιστες περιοχές στις οποίες έχουν γίνει ασκήσεις. Δεν χρησιμοποιούνται ούτε καν τα lege artis επιχειρησιακά μοντέλα που επιτρέπουν την καλύτερη εκτίμηση της διάδοσης του μετώπου μιας πυρκαγιάς σε πραγματικό χρόνο και με μεταβαλλόμενες συνθήκες».
Από τη μεριά του, ο δήμαρχος Ραφήνας κ. Μπουρνούς υποστήριξε προσφάτως ότι στην περίπτωση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι υπήρχε σχέδιο εκκένωσης, όμως δεν ενεργοποιήθηκε. «Υπήρχε σχέδιο εκκένωσης για το Μάτι αλλά ποτέ δεν δόθηκε εντολή ενεργοποίησής του. «Το σχέδιο εκκένωσης δεν ενεργοποιήθηκε γιατί δεν έδωσε ποτέ κανείς εντολή» είπε μιλώντας στο ρ/φ του Πρώτου Θέματος και πρόσθεσε: «Υπάρχουν άνθρωποι που ειδοποιήθηκαν αλλά αυτό δεν είναι εκκένωση».
Τι απέγινε το “112”;
Ένα ακόμη θεμελιώδες στοιχείο για την αποφυγή ανθρώπινων απωλειών είναι η έγκαιρη ενημέρωση για την κατάσταση που επικρατεί. Το ζήτημα της έγκαιρης ενημέρωσης ισχύει βεβαίως και στην περιπτωση απόφασης εκκένωσης. Πρόκειται για μια πρακτική που σύμφωνα με όλους τους ειδικούς που ασχολούνται με τα σχετικά θέματα έχει αποδειχθεί στο παρελθόν, σε διεθνές επίπεδο πολύ αποτελεσματική.
Στην Ελλάδα κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μέσα από την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Αριθμού Εκτάκτων Αναγκών (112). Ειδικότερα, ο Ευρωπαϊκός Αριθμός Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών, αποτελείται από δύο σκέλη: Πρώτον, το εισερχόμενο, που είναι αυτό μέσω του οποίου μπορούν να επικοινωνήσουν οι πολίτες, με τον αριθμό και γίνεται ο γεωεντοπισμός τους και το στίγμα που βρίσκονται την συγκεκριμένη στιγμή και, δεύτερον, το εξερχόμενο, που επί της ουσίας είναι το Σύστημα Συναγερμού Πολιτών, (Cell Broadcast Service), μέσω του οποίου, το κέντρο του «112», μπορεί να στείλει ταυτόχρονα μήνυμα μέσω των κινητών, ή και των σταθερών τηλεφώνων, σε όλους τους πολίτες μιας περιοχής, με την ειδοποίηση να την εγκαταλείψουν άμεσα, λόγω κινδύνου, κάτι που θα ήταν σωτήριο για πολύ κόσμο, στην περίπτωση της πυρκαγιάς στο Μάτι.
Ωστόσο, η ανωτέρω εφαρμογή δεν έχει… τεθεί ακόμη σε λειτουργία, καθώς οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, οι συνηθισμένες κωλυσιεργίες και, όπως υποστήριξε προσφάτως η ΓΓ Πολιτικής Προστασίας, τα κενά και οι παραλείψεις της αρχικής συμφωνίας για την εφαρμογή δεν επέτρεψαν να προχωρήσει εγκαίρως το έργο. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η σχετική συμφωνία υπεγράφη πριν από 8 χρόνια. Το θέμα αποτέλεσε αντικείμενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης την προηγούμενη περίοδο, αναφορικά με το ποιος φέρει την ευθύνη για τις καθυστερήσεις, ωστόσο εκείνο που μετράει στο τέλος της ημέρες είναι ότι 8 χρόνια μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης η εφαρμογή δεν έχει ολοκληρωθεί.
Έμφαση στην καταστολή και όχι στην πρόληψη
Αντίστοιχες είναι πάντως οι εκτιμήσεις και άλλων ειδικών, που στηλιτεύουν την επικέντρωση των σχεδιασμών της πολιτικής προστασίας στην καταστολή και όχι στην πρόληψη.
«Όλοι παραδέχονται ότι η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουμε τις δασικές πυρκαγιές. Το θέμα είναι ποιός το κάνει πράξη. Έχουμε έναν μηχανισμό ο οποίος είναι καθαρά κατασταλτικός και η καταστολή έχει αβέβαια αποτελέσματα. Πρέπει να επενδύσουμε στην πρόληψη στα σοβαρά και όχι στα λόγια. Πρόληψη δεν σημαίνει να αγοράσουμε και άλλα αεροπλάνα και να προσλάβουμε και άλλους δασοπυροσβέστες» σημείωσε πριν από μερικές ημέρες στο ρ/φ σταθμό “Στο Κόκκινο Θεσσαλονίκης” ο Ηλίας Τζιρίτης, υπεύθυνος τοπικών δράσεων της WWF Hellas, στις αρχές του μήνα.
«Το ελληνικό κράτος πρέπει να αποφασίσει να στρέψει την δασοπροστασία από την καταστολή στην πρόληψη. Πρόληψη σημαίνει ότι δουλεύω πριν από την πυρκαγιά για τη πυρκαγιά δηλαδή προσπαθούμε να μειώσουμε τον αριθμό, την έκταση και την ένταση των περιστατικών. Η μείωση των αριθμών γίνεται με σοβαρή ενημέρωση των πολιτών από μικρή ηλικία. Και ενώ στο ζήτημα των σεισμών οι πολίτες είναι ενημερωμένοι δεν συμβαίνει το ίδιο με τις πυρκαγιές με αποτέλεσμα ένα 40% των πυρκαγιών να προκαλείται από αμέλεια» πρόσθεσε. Όπως εξήγησε «αυτή την στιγμή έχουμε τεράστια συσσώρευση καύσιμης ύλης στα ελληνικά δάση και δημιουργεί τις συνθήκες έτσι ώστε μια πυρκαγιά να ξεφύγει ανεξέλεγκτα. Χρειάζεται δασική διαχείριση και χρειάζεται να ολοκληρωθεί και η εθνική δασική πολιτική που έχει ξεκινήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος».
Σημειώνεται ότι όπως έγινε γνωστό την Πέμπτη, δύο Βρετανοί εμπειρογνώμονες εξειδικευμένοι σε θέματα πρόληψης πυρκαγιών, ετοιμότητας και αποκατάστασης βρίσκονται τις ημέρες αυτές στην Αθήνα προκειμένου να συνεργαστούν με τις ελληνικές αρχές. Πρόκειται για δύο ειδικούς που έστειλε κατόπιν πρωτοβουλίας της η βρετανική κυβέρνηση από τη Δασική Υπηρεσία της επαρχίας του Ντόρσετ οι οποίοι θα συνεργαστούν στενά με τους Έλληνες συναδέλφους τους στους οποίους θα προσφέρουν την εμπειρία και την τεχνογνωσία τους.
πηγη thetoc.gr