…γράφει η Λαμπράκη Μαρίζα
ΙΛΑΡΑ-ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΜΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΣΤ’ ΑΛΗΘΕΙΑ Η ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ;
Το άκουσμα της αναζωπύρωσης τα τελευταία χρόνια ξεχασμένων λοιμωδών νοσημάτων ξενίζει λίγο στ’ αυτιά μου. Πόσο είναι άραγε το μερίδιο ευθύνης μας για αυτή την τροπή των πραγμάτων αναφορικά με τα λοιμώδη νοσήματα. Πόσο μας ενδιαφέρει ο συνάνθρωπος και η υγεία του κοινωνικού συνόλου;
Το 1970 υπήρχε αισιοδοξία ότι η ανθρωπότητα τελείωσε με τα λοιμώδη νοσήματα κάτι που δεν επαληθεύτηκε .Στην πορεία νέα νοσήματα εμφανιστήκαν και άλλα αναζωπυρώθηκαν. Καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε η αστυφιλία, η αλλαγή στον τρόπο ζωής, και η μείωση των εμβολιασμών.
Στην Ελλάδα το 2010 μέσω της δήλωση κρουσμάτων στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ καταγράφονται 149 κρούσματα ιλαράς (1,3/1000.000) ενώ αντίθετα το 2011 μόλις 31 κρούσματα λόγω της πολιτικής του εμβολισμού. Στην Ευρώπη καταγράφετε επίσης δραματική πτώση των κρουσμάτων της ιλαράς για τον ίδιο λόγο. Σε 26 Ευρωπαϊκές χώρες καταγράφονται 1291 κρούσματα με πάνω από το 50% εξ αυτών στην Γερμανία. Το υψηλότερο ποσοστό εμφανίζεται σε ηλικίες κάτω των 4 ετών (3,9%/100.000) στα 5-14 έτη(1,62%/100.000) ενώ υπάρχει πτωτική τάση στις λοιπές ηλικιακές ομάδες. Η δημοτικότητα των εναλλακτικών πρακτικών εφαρμόζεται ιδίως από άτομα ευπορών χωρών που απέχουν από τον απαραίτητο εμβολιασμό και την πρόληψη. Οι ευπαθέστερες ομάδες όπως τα παιδιά τίθενται σε αυξημένο κίνδυνο. Αυτές οι πρακτικές, η αδιαφορία, η ανοχή στα αντιβιοτικά, οδήγησαν στην επανεμφάνιση ασθενειών που ήταν σχεδόν υπό εξαφάνιση όπως η ερυθρά, η πολιομυελίτιδα και η ιλαρά. Ο εμβολιασμός και η στοχευόμενη δράση συλλογικής ανοσία του πληθυσμού σε ποσοστά άνω του 85% φαίνεται ότι μειώνει τον κίνδυνο επιδημιών ή αναζωπύρωσης των λοιμωδών νοσημάτων.
Έως το 1990 η ανοσοποίηση άνω του 90% του πληθυσμού (εμβολιασμός) οδήγησε σε εξάλειψη της πολιομυελίτιδας και μείωση της ιλαράς. Σήμερα η αντίληψη του κινδύνου έχει μετακινηθεί στα ανεπιθύμητα συμβάματα από τον εμβολιασμό και λόγω της μειωμένης ανοσοποίησης το ποσοστό εμφάνισης της ιλαρά αυξήθηκε στο τετραπλάσιο. Γίνονται εκστρατείες, όπως η ετήσια εβδομάδα ανοσοποίησης για ενημέρωση, προώθηση και αύξηση της ευαισθητοποίησης για την διατήρηση υψηλών επιπέδων εμβολιαστικής κάλυψης και τον εμβολιασμό του κοινού.
Αν δεν εμβολιαζόμαστε λοιπόν ποιο είναι το τελικό μας όφελος; Ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης του καθενός από εμάς στην τροπή των πραγμάτων; Μπορούμε άραγε να λέμε ότι εγώ δεν γουστάρω να εμβολιστώ ή να εμβολιάσω το παιδί μου; Τι θα γινόταν άραγε αν η συλλογική ανοσία άλλαζε ποσοστά και αντί για το 30% που είναι σήμερα οι ανεμβολίαστοι γίνονταν μεγαλύτερο; Πόσο νοιαζόμαστε για τον διπλανό μας τελικά;
Η αρχή της συναίνεσης ή συγκατάθεση μετά από ενημέρωση ή ενήμερη συγκατάθεση είναι η έκφραση της αυτονομίας του ασθενή για να υποβληθεί σε κάποια ιατρική πράξη που εκείνος είναι σε θέση να δεχτεί ή να αρνηθεί. Τα λοιμώδη νοσήματα αποτελούν κατεξοχήν άξονα σύγκρουσης προσωπικών έναντι συλλογικών συμφερόντων, καθώς μεταδίδονται από άτομο σε άτομο με γοργούς ρυθμούς. Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής στην περίπτωση που τίθεται ζήτημα λοιμωδών ασθενειών, η αυτονομία του προσώπου οριοθετείται με βάση τα συμφέροντα άλλων προσώπων ή ακόμη και κοινωνιών. Τα όρια που λαμβάνει η αυτονομία ενός προσώπου μπορεί να τοποθετηθούν σε δυο επίπεδα, το πρώτο επίπεδο αφορά τα όρια που σχετίζονται με την ιατρική παρέμβαση ενώ το δεύτερο επίπεδο αφορά ότι σχετίζεται με την απειλή προς τη δημόσια υγεία. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν ως επακόλουθο όλες οι μεταδοτικές ασθένειες τους ίδιους περιορισμούς. Υπάρχουν ορισμένα πιο ήπια και άλλα πιο σοβαρά νοσήματα, αυτά που χαρακτηρίζονται ως πιο ήπια δεν δικαιολογούν και την επιβολή ακραίων περιοριστικών μέτρων ούτε φυσικά δικαιολογούν τον περιορισμό της αυτονομίας ενός προσώπου. Στην περίπτωση των σοβαρών μεταδιδόμενων νοσημάτων οι περιορισμοί και τα μέτρα που λαμβάνονται από την Πολιτεία πρέπει να είναι συντονισμένα ώστε να αποφεύγονται τα φαινόμενα διακρίσεων, στιγματισμού και απομόνωσης των πασχόντων, φαινόμενα τα οποία οδηγούν στην προσβολή της προσωπικότητάς των ασθενών οι οποίοι βιώνουν έναν άτυπο κοινωνικό ρατσισμό που έχει ως θρυαλλίδα την ασθένειά τους. Σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται «επείγουσες», όπως σε περιπτώσεις κινδύνου εξάπλωσης επιδημιών ή πανδημιών, ενδέχεται να είναι αναγκαίος ακόμη και ο κρατικός εξαναγκασμός προκειμένου να περιοριστεί η αυτόνομη βούληση και να υποβληθούν οι πολίτες σε υποχρεωτικό εμβολιασμό για σοβαρούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Πριν όμως απ’ όλα ας δούμε τους εαυτούς μας ως ελευθέρα και αυτόνομα άτομα. Η ελευθερία δεν είναι συνώνυμη με την αυθαιρεσία. Κάθε ελεύθερο άτομο κάνοντας χρήση της αυτονομίας του, έχει την ηθική υποχρέωση να μεριμνά για την προστασία των υπόλοιπων μελών με τα οποία συμβιώνει και να συμβάλλει στο κοινό καλό του κοινωνικού συνόλου.
Λαμπράκη Μαρίζα
Νοσηλεύτρια RN, MPH, MSc Bioethics
Γ.Ν.Α.Ν
in ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΥΓΕΙΑ