Στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξε η υποχρέωση από μέρους μου, ως Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ιεράπετρας, να προχωρήσω τη διαδικασία επανασύστασης της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης. Χωρίς να θέλω να επεκταθώ σε λεπτομέρειες, διαπίστωσα πως η διάθεση για συμμετοχή από φορείς, συλλόγους και μεμονωμένους πολίτες, δεν ήταν η …αναμενόμενη. Εκείνο λοιπόν το διάστημα με προβλημάτισε έντονα το θέμα που συζητείται συχνά πυκνά, είτε σε αίθουσες πανεπιστημίων, είτε σε τηλεοπτικές συζητήσεις, είτε σε καφενεία. Ποιο είναι αυτό; Δεν είναι άλλο, από τη συμμετοχή στα κοινά.
Σήμερα διαπιστώνουμε πως υπάρχει αδιαφορία της πλειοψηφίας των πολιτών προς τα κοινά, αρκετοί επιδιώκουν το ατομικό τους συμφέρον κόντρα στο συλλογικό. Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη προς τους πολιτικούς, δεν εμπνέονται από τα κόμματα ή τις όποιες πολιτικές κινήσεις.
Οι αιτίες που μπορεί να προκαλούν τη μη συμμετοχή είναι πολλές, σημαντικότερη όλων ίσως είναι η γενικότερη ιδεολογική σύγχυση, λόγω της ύπαρξης πολλών ιδεολογικών ρευμάτων στην εποχή μας. Συνέπεια αυτής της σύγχυσης είναι ο αρνητισμός, ο μηδενισμός, η ωραιοποίηση της αποχής, φαινόμενα που παρουσιάζονται κυρίως στους νέους. Επίσης η εκτόνωση της αντίδρασης στον κυβερνοχώρο αντί του πραγματικού χώρου είναι καθημερινό φαινόμενο, του οποίου τις συνέπειες πιθανόν να μην έχουμε αντιληφθεί ακόμα. Η έλλειψη πολιτικής διαπαιδαγώγησης από τους φορείς που είναι υπεύθυνοι, δηλαδή από την οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία είναι δυστυχώς πραγματικότητα. Η παρακαταθήκη που μας άφησαν οι πρόγονοί μας που επινόησαν τη Δημοκρατία, δεν αξιοποιείται.
Πολιτική φαίνεται να είναι η τέχνη του «άρχειν» και του «άρχεσθαι» και η τέχνη να μετέχει κανείς αποτελεσματικά στα κοινά. Τα άτομα που δε συνειδητοποιούν αυτήν την ευθύνη, γίνονται υπήκοοι, έρμαια της όποιας εξουσίας. Το καταναλωτικό πρότυπο που προβάλλεται στους ανθρώπους, τους δημιουργεί μια τάση ιδιοποίησης όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, ενώ το χρήμα αναδύεται σε μοναδική αξία. Έτσι ο άνθρωπος αδιαφορεί για το συνάνθρωπο, την πολιτεία, την ηθικότητα σκοπών και μέσων, γίνεται ιδιοτελείς προτάσσοντας το ατομικό του συμφέροντος έναντι του συλλογικού. Η συμπεριφορά κάποιων πολιτικών, που είναι οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού οι οποίοι εκμεταλλεύονται τη θέση τους για την ικανοποίηση των ατομικών τους φιλοδοξιών, απογοητεύουν και απομακρύνουν το λαό από τα κοινά.
«Από τη στιγμή που θα πει κανείς, προκειμένου για τις υποθέσεις του κράτους, «Tι μ’ ενδιαφέρει; Μπορούμε να υπολογίζουμε ότι έχει γίνει το πρώτο βήμα για την παρακμή τον κράτους αυτού». Η φράση αυτή του Ζ.Ζ. Ρουσσώ μπορεί να περιγράψει άριστα τις δυσμενείς συνέπειες που προκαλεί η αποχή από τα κοινά.
Ο αδιάφορος πολίτης τορπιλίζει τη δημοκρατία, με την άρνηση της πολιτικής του υπόστασης και της κοινωνικής του ευθύνης. Ευνοεί τον καιροσκοπισμό και τη δημαγωγία. Εξαφανίζεται κάθε μορφή ελέγχου και διαλόγου, η δημοκρατία μετατρέπεται σε απλή επίφαση και το βάρος της πολιτικής ευθύνης ανατίθεται στους επαγγελματίες πολιτευτές. Ο λαός δε συμμετέχει στα κοινά, παρά μόνο παίρνοντας μέρος στις εκλογές, χωρίς να υπάρχει έλεγχος της κοινωνικής ηγεσίας με αποτέλεσμα να μην είναι εκφραστής της συλλογικής βούλησης. Ο Πλάτωνας είχε γράψει για τον λαό: « Κάθε λαός είναι άξιος των ανθρώπων που τον κυβερνούν. Κανείς δεν είναι πιο υποδουλωμένος από εκείνους που εσφαλμένα πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι. Όσοι αδιαφορούν για τα κοινά είναι καταδικασμένοι να εξουσιάζονται πάντα από ανθρώπους κατωτέρους τους».
Η πολιτεία οδηγείται σε στασιμότητα. Οι πολίτες δεν προωθούν τα κοινά συμφέροντα, με αποτέλεσμα οι ίδιοι ναρκοθετούν τα θεμέλια της κοινωνικής ανάπτυξης και ισορροπίας. Οι άνθρωποι, μη ξέροντας πως αλλιώς να καλυτερεύσουν τη ζωή τους, πως ν’ αποφασίζουν οι ίδιοι για ό,τι τους αφορά, οδηγούνται σε πράξεις βίας και γίνονται αντικοινωνικοί. Η άσκηση πολιτικής δεν είναι δικαίωμα μόνο, είναι και καθήκον, ιδίως στον αιώνα μας, «αιώνα των μαζών» και της χειραγώγησης. Η πολιτική είναι ο κατεξοχήν τομέας δράσης του συνειδητού και σκεπτόμενου ανθρώπου. Η δραστηριοποίηση λοιπόν του ατόμου είναι το αποτέλεσμα της γνώσης και της κατανόησης του κοινωνικού χώρου και των αναγκαιοτήτων που διαμορφώνουν και καθορίζουν την κοινωνική πορεία. Έτσι λοιπόν καθίσταται επιτακτική ανάγκη να υπάρξει πολιτική κοινωνικοποίηση των ατόμων που οδηγεί σε ωριμότητα και πολιτική συμμετοχή, δημιουργώντας συνείδηση ευθύνης.
Ο Αριστοτέλης ονομάζει τον άνθρωπο «ζώον φύσει πολιτικόν», πως φτάνει όμως ο άνθρωπος να τον επιβεβαιώσει; Η πολιτική κοινωνικοποίηση συντελείται αρχικά μέσω της οικογένειας. Η υγιής πολιτική κοινωνικοποίηση του παιδιού είναι θέμα συμπεριφοράς των γονιών, ο οποίοι λειτουργούν ως πρότυπα για το παιδί και η πολιτική τους στάση θα επηρεάσει σημαντικά την κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού.
Επίσης σημαντικός φορέας πολιτικής κοινωνικοποίησης είναι και το σχολείο, όπου εκεί το παιδί κοινωνικοποιείται πολιτικά μέσα από τα ειδικά μαθήματα, όπως είναι η κοινωνική και πολιτική αγωγή και η ιστορία. Επιπρόσθετα, ο τρόπος διδασκαλίας, η προώθηση του διαλόγου και η προώθηση των ομάδων εργασίας, καθώς και η σωστή λειτουργία των μαθητικών συλλογικών οργάνων, θα συντελέσουν στο να προετοιμαστούν οι αυριανοί πολίτες.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εφόσον παρουσιάζουν με αμερόληπτο τρόπο τα πολιτικά γεγονότα και τα κοινωνικοοικονομικά θέματα προσφέρουν στο άτομο μια ευρύτερη αντίληψη του κόσμου, που μπορεί να αποτελέσει τη βάση των πολιτικών του επιλογών και της συμμετοχής του στα κοινά.
Η συμμετοχή σε συλλόγους, είτε αθλητικούς, είτε πολιτιστικούς, είτε γονέων, συμβάλλει στη προώθηση συλλογικού πνεύματος και πανανθρώπινων αξιών, όπως είναι η αλληλεγγύη, η αλληλοβοήθεια και η αγάπη στο συνάνθρωπο.
Δεν μπορεί όμως η ίδια η πολιτεία και οι πολιτικοί να μην έχουν συμμετοχή στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Απαιτείται μέσω των δημοκρατικών θεσμών οι πολίτες να εκπαιδευτούν ώστε να εθιστούν σε δημοκρατικό τρόπο ζωής. Οι πολιτικοί με την άοκνη εργασία τους, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και να τους εμπνεύσουν να συμμετέχουν.
Είμαι βέβαιος πως για το συγκεκριμένο θέμα μπορεί κάποιος να γράφει μέρες. Είναι ένα τεράστιο ζήτημα που αν δεν αντιμετωπιστεί, είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν σοβαρότερα προβλήματα στο άμεσο μέλλον. Η πολιτική συνείδηση είναι τοίχος προστασίας που προφυλάσσει από τη χειραγώγηση, την υποτέλεια και τον αποπροσανατολισμό. Η συμμετοχή στα κοινά αποτελεί εγγύηση της ελευθερίας του ατόμου και της ευημερίας της κοινωνίας. Μπορούμε να παραδειγματιστούμε από τους προγόνους μας που επινόησαν τη Δημοκρατία, ας μάθουμε από τα λάθη τους και ας κρατήσουμε τα σωστά τους. Είναι συμφέρον όλων μας η εξυγίανση των πολιτικών και κοινωνικών ηθών, με την ενεργό συμμετοχή στα κοινά των αρίστων στο ήθος και στο πνεύμα πολιτών.
Είναι πεποίθησή μου πως υπάρχει μια καλύτερη νέα γενιά, η οποία δίνει σ’ εμάς κίνητρο να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, ώστε να της δοθεί η δυνατότητα να συμμετέχει και να δράσει, προσφέροντας τα μέγιστα στην πατρίδα που τόσο πολύ το έχει ανάγκη σήμερα.
Ιεράπετρα 27 Φεβρουαρίου 2018
Νταραράς Ηλίας
Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Ιεράπετρας
