Οι ομιλίες που πολλές φορές γίνονται σε μια επέτειο κάποιου ιστορικού γεγονότος δεν τραβούν το ενδιαφέρον των ακροατών από την στιγμή που απλά επαναλαμβάνονται τα ίδια και τα ίδια στοιχεία. Στην ομιλία που έγινε την Κυριακή του Θωμά, 8 Μαίου στο σπήλαιο της Μιλάτου από την φιλόλογο Μαρία Κωστάκη, διευθύντρια του ΓΕΛ Νεάπολης οι ακροατές είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα στοιχεία τα οποία δείχνουν έως και στο πρόσφατο παρόν πολλά κοινά σημεία που χαρακτηρίζουν τον λαό μας και την ανάγκη έκφρασης για στήριξη των αδυνάτων που ο ίδιος έχει.
Παραθέτουμε στους αναγνώστες μερικά από τα στοιχεία αυτά της ομιλίας.
“Η επανάσταση στο νησί ξεκίνησε λίγους μήνες μετά την υπόλοιπη Ελλάδα και η πρώτη οργανωμένη μάχη έγινε στον Λούλο Χανίων στις 14 Ιουνίου 1821
23 Ιουνίου 1821: Οι Τούρκοι εκτελούν στο Μεγάλο Κάστρο της Κρήτης τον αρχιεπίσκοπο Γεράσιμο και πέντε επισκόπους : τον Κνωσού Νεόφυτο, τον Χερρονήσου Ιωακείμ, τον Λάμπης Ιερόθεο, τον Σητείας Ζαχαρία και τον τιτουλάριο επίσκοπο Διοπόλεως Καλλίνικο.
Ακολουθεί σφαγή 800 αμάχων στην ευρύτερη περιοχή του Μεγάλου Κάστρου, που θα μείνει γνωστή ως ο μεγάλος απερντές. Η επανάσταση, λοιπόν, επεκτάθηκε γρήγορα σε ολόκληρη την Κρήτη και στερεώθηκε, οι μάχες συνεχίζονταν όλη τη χρονιά και τις αρχές του επομένου έτους και επειδή οι Κρήτες δεν αντιμετωπίζονταν με ευκολία ζητείται από την Υψηλή Πύλη η βοήθεια των Αιγυπτιακών δυνάμεων.
28 Μαΐου 1822, αποβιβάζεται ο Αιγύπτιος Χασάν Πασάς με 114 πλοία και αρκετές χιλιάδες τακτικό στρατό στη Σούδα. Κι επειδή εδώ σήμερα δεν εορτάζουμε ένα τοπικό και μόνο γεγονός αλλά αποτίουμε φόρο τιμής σε όλο το Λασιθιώτικο λαό στην α΄ φάση του εθνικού αγώνα, ας παρακολουθήσουμε επιγραμματικά τα εξής γεγονότα:
Ο Χασάν πασάς δεν χρονοτρίβησε καθόλου.
Οι κινήσεις του ήταν ταχύτατες.
Στις αρχές Ιουνίου του 1822 ξεκίνησε τις επιθέσεις εναντίον των Κρητών και προήλαυνε ακάθεκτος.
Η προέλαση αυτή των αιγυπτιακών δυνάμεων έφερε σε πολύ κρίσιμη κατάσταση την επανάσταση, καθώς ο Χασάν κινήθηκε πολύ γρήγορα ανατολικά προς το Ηράκλειο.
Εν συνεχεία εισέβαλε στην επαρχία Πεδιάδας, με σκοπό να εισέλθει στο οροπέδιο Λασιθίου, που αποτελούσε ορμητήριο των επαναστατών.
Οι επαναστάτες όμως, παρακολουθώντας από κοντά τις κινήσεις του αιγυπτιακού στρατού, είχαν καταλάβει όλες τις προσβάσεις.
Ο Χασάν λοιπόν δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει την είσοδό του στο Οροπέδιο και έτσι κατευθύνθηκε προς τη Βιάννο, όπου και στρατοπέδευσε.
Στα τέλη Οκτωβρίου 1822 πέρασε στην Ιεράπετρα και από κει με σύντονες κινήσεις στα χωριά Μάλες, Κρούστας και Κριτσά στο Μιραμπέλλο. Μέσω αυτών κινήθηκε στο οροπέδιο του Καθαρού και από κει εισέβαλε στο οροπέδιο του Λασιθίου,
Νοέμβριος 1822 : Ο Χασάν καταφέρνει να εισέλθει στο δεύτερο φυσικό οχυρό της Κρήτης το οροπέδιο Λασιθίου, καίοντας και ερημώνοντας τα χωριά του. Ο οπλαρχηγός των Λασιθιωτών Εμμανουήλ Καζάνης με πλήθος ανδρών αντιστέκεται σθεναρά, παρά όμως την αντίσταση το Οροπέδιο υποκύπτει τελικά τον Ιανουάριο 1823 και ακολουθεί τρομερή σφαγή αμάχων και αιχμαλωσία. Ήταν τότε που έσφαξαν ανάμεσα στους άλλους και τον παπά του χωριού Ψυχρό, τον Φραγκιά Παπαδάκη και αιχμαλώτισαν τα παιδιά του, ηλικίας 13 – 14 ετών. Είναι οι γνωστοί Αντώνιος Παπαδάκης, μέγας ευεργέτης μετέπειτα του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο εξισλαμισθείς Ισμαήλ Φερίκ Πασάς.
Το Φεβρουάριο του 1823, συνετελέσθη ένα από τα φοβερότερα εγκλήματα του αγώνα. Σ’ αυτό το σπήλαιο που βρισκόμαστε, εδώ στη Μίλατο Λασιθίου, είχαν κρυφθεί περίπου 2000 άμαχοι με λίγους οπλοφόρους. Ο αιγυπτιακός στρατός πολιόρκησε το σπήλαιο για 15 μέρες. Λόγω του αποκλεισμού τους οι δυστυχείς άμαχοι μετά από φωτιά που άναψαν στην είσοδο του σπηλαίου οι Αιγύπτιοι, οδηγήθηκαν σε ηρωική έξοδο με οικτρή κατάληξη, αφού άλλοι εκτελέστηκαν επί τόπου και άλλοι αιχμαλωτίστηκαν.” Είπε η κα. Κωστάκη και στο τέλος της ομιλίας της αναφέρθηκε με σύγχρονους ιστορικούς όρους και όρους Διεθνούς Δικαίου λέγοντας πως η σφαγή στη Μίλατο, αποτελεί έγκλημα πολέμου.
«Ως εγκλήματα πολέμου, σύμφωνα με τη Συνθήκη των Βερσαλιών το 1919 και τις επόμενες του Λονδίνου το 1945 και της Γενεύης το 1949, νοούνται οι παραβιάσεις των νόμων και των εθίμων του πολέμου. Τέτοιες παραβιάσεις είναι η εκτέλεση άμαχου πληθυσμού, η κακομεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου ή προσώπων στην ανοικτή θάλασσα, ο φόνος ομήρων, η άσκοπος καταστροφή πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών, κ.α. Βέβαια τον 19ο αι. δεν υπήρχαν αυτές οι συνθήκες, αφού οι Ευρωπαίοι τις συνέταξαν μετά τον 1ο και 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, στους οποίους και οι ίδιοι βίωσαν τα δεινά και τη φρίκη του πολέμου και φυσικά δεν υπήρχε η δυνατότητα προσφυγής σε Διεθνή δικαστήρια. Το αποτέλεσμα όμως δεν αλλάζει.
Ο πόνος, η αδικία, η καταστροφή είναι εδώ και όσο κι αν απομακρύνονται τα γεγονότα στη γραμμή του χρόνου, η γεύση παραμένει το ίδιο πικρή. Είναι θεωρώ ένας από τους λόγους που οι Έλληνες ως λαός στέκεται αλληλέγγυος σε λαούς δοκιμαζόμενους από τη μάστιγα του πολέμου. Είναι ο λόγος που προστρέχει και συμπαραστέκεται στους σημερινούς πρόσφυγες από τη Συρία, όπως έκανε και τη δεκαετία του 90 με τα καραβάνια αλληλεγγύης στη Γιουγκοσλαβία.
Είναι η γνώση του και η ιστορική εμπειρία του από παράνομες απαγωγές και συλλήψεις ,από μαζικές εκτελέσεις, από επιβολή βασανιστηρίων, καθώς και η βιωμένη πρόκληση αισθήματος τρόμου , που τον κάνει να ανέχεται μήνες τώρα τους πρόχειρους καταυλισμούς των προσφύγων και τα στίφη των ταλαίπωρων ανθρώπων, έναντι άλλων καγκελόφρακτων πρακτικών και ιδεολογιών ανθρώπων που “δεν ένιωσαν ποτέ με τι Σίδερο με τι πέτρες τι αίμα τι φωτιά είμαστε καμωμένοι” όπως λέει ο Ελύτης” κι ας μας λιθοβολούν , Κι ας μας φωνάζουν αεροβάτες!”
ΘΑΝΟΣ ΚΟΡΟΜΠΥΛΙΑΣ